شباهتهای عرفانی آثار احمد جام با شش اثر عرفانی پیش از خود و رد نظریه امی بودن وی

یکی از صفاتی که برخی مقاماتنویسان به احمد جام نسبت داده اند «امی بودن» وی است. آنان، با انتساب چنین صفتی به شیخ جام، همه گفتههای او را برگرفته از الهام ربانی و کشف و شهود عارفانه می دانند. اگر، بنا به نوشته این مقاماتنویسان، همه آثار و نوشتههای احمد جام متاثر از «الهامات غیبی» باشد، این همه شباهت میان آثار او با نوشتههای مشایخ متقدم چه میشود؟ و چگونه میتوان این مشابهتها را توجیه کرد؟ آیا مقاماتنویسان، با این همه اصرار به نقش «الهام» در آثار شیخ، تلویحا نخواسته اند که او را با «نبی امی» برابر سازند؟ و از این راه بر مقامات و کرامات شیخ نزد آیندگان بیفزایند؟ در این مطالعه کوشیده ایم، ضمن مقدمهای درباره «الهام و وحی دل» عارفان، به سوالات یادشده پاسخ دهیم. بدین منظور، آثار منثور شیخ جام را با شش اثر عرفانی متقدم سنجیدیم و به بررسی و تحلیل تشابهات تفسیری تاویلی و هم چنین تشابهات عرفانی این آثار پرداختیم و با نمودن وجوه تشابه به اثبات این نکته پرداختیم که احمد جام، بر اثر مطالعه و تحقیق، با میراث عرفانی پیش از خود کاملا آشنا بوده و آثار او ترکیبی است از الهامات الهی و متاثر از گفتهها و نوشتههای مشایخ پیشین.

شباهتهای عرفانی آثار احمد جام با شش اثر عرفانی پیش از خود و رد نظریه امی بودن وی Keywords:

احمد جام , الهام , امی , تشابهات تفسیری و عرفانی , عارفان متقدم