اثر زراعت مستمر روی خصوصیات جذب فسفر در برخی از خاک های آهکی شمال غرب کشور

چکیده جذب فسفر در خاک ها فرایند کلیدی است که قابلیت استفاده فسفر برای گیاهان زراعی را کنترل می کند. مشخصات جذب فسفر و ارتباط آن ها با خصوصیات خاک در ۲۱ جفت نمونه خاک متعلق به ۵ زیرگروه Vertic Calcixerepts، Typic Endoaquepts،Typic Haploxerepts، Typic Calcixerepts و Vertic Endoaquepts تعیین شد. هم دماهای جذب فسفر پس از تعیین، بر داده های جذب برازش و سپس پارامترهای معادلات لانگمویر و فروندلیچ برآورد شدند. هر دو معادله خصوصیات جذب را به خوبی توصیف کردند لکن معادله فروندلیچ (۹۷/۰=R۲) در همه خا ک ها بهتر از لانگمویر (۸۸/۰=R۲) توانست خصوصیات جذب را توصیف کند. میزان فسفر کل در خاک های زراعی از ۱۰۰۰ تا ۱۳۹۸ با میانگین ۱۲۷۲ میلی گرم بر کیلو گرم و در خاک های غیر زراعی از ۱۰۱۱ تا ۱۳۹۴ با میانگین ۱۲۴۸ میلی گرم بر کیلوگرم متغیر بود. زراعت مستمر باعث افزایش قابل توجهی در میزان فسفر قابل جذب (Olsen-P) در برخی از خاک های زراعی مورد مطالعه شد. دامنه تغییرات حداکثر جذب فسفر (b) در خاک های زراعی و غیر زراعی به ترتیب از ۲۳۰-۱۵۲ و ۲۲۰-۱۷۱ میلی گرم در کیلو گرم بود. نتایج نشان داد که غلظت تعادلی فسفر (EPC) در همه خاک های زراعی مورد مطالعه به جز خاک های زراعی متعلق به زیر گروه Typic Haploxerepts کمتر از ۴/۰ میلی گرم بر لیتر بود. مقدار فسفر جذب شده در غلظت تعادلی فسفر ۴/۰ میلی گرم بر لیتر در خاک های زراعی و غیر زراعی به ترتیب از ۳۶ تا ۷۵ و ۲۱ تا ۵۲ میلی گرم بر کیلوگرم متغیر بود. در اثر زراعت مستمر مقدار فسفر جذب شده در اکثر همه زیر گروه ها افزایش یافت که احتمالا بیانگر عدم مدیریت صحیح مصرف کودهای فسفاته در طول زراعت باشد که باعث تخلیه خاک از فسفر و در نتیجه افزایش جذب فسفر در این خاک ها شده است. واژه های کلیدی: زراعت مستمر، فروندلیچ، لانگمویر، هم دمای جذب فسفر