ارزیابی عملکرد تعدادی از شبکه های آبیاری جهان با استفاده ازشیوه مقایسه ای و تحلیل داده کاوی

چکیده این تحقیق با هدف ارزیابی عملکرد ۱۸ شبکه آبیاری از ۱۰ کشور جهان با استفاده از شیوه مقایسه ای و تحلیل داده کاوی انجام گردید. بدین منظور عملکرد شبکه های آبیاری دز، سفید رود، تجن و وشمگیر از ایران با ۱۴ شبکه آبیاری از ۹ کشور جهان مورد مقایسه قرار گرفت. در بررسی ها از ۱۳ شاخص ارزیابی در زمینه عملکرد بهره برداری و راندمان تولید استفاده شد. شیوه خوشه بندی k-means در تحلیل شاخص ها و داده کاوی ارتباط مابین آن ها به کار گرفته شد. با محاسبه مقادیر کمی شاخص ها و انجام فرایند خوشه بندی، هفت خوشه مجزا از شبکه های آبیاری تشکیل و ارزیابی گردید. بررسی خوشه ها نشان داد که هم خوشه بودن شبکه های بدون پوشش کانال های انتقال آب و شبکه های دارای۱۰۰ درصد پوشش بتنی کانال های اصلی و ۵۰ درصد پوشش بتنی کانال های فرعی می تواند به دلیل استفاده از آب برگشتی زهکش ها در شبکه مودا باشد. به تعبیر دیگر پوشش دار نمودن کانال های انتقال و تجهیز شبکه های آبیاری به سیستم استفاده از آب برگشتی شرایط دستیابی به عملکرد تحویل آب مطلوب این سامانه ها را فراهم می نماید. نتایج بیان گر آن است که تسطیح اراضی به عنوان یکی از برنامه های به سازی، نقش قابل توجهی در ارتقای سطح راندمان تولید شبکه های آبیاری ایفا می نماید. در این زمینه افزایش تولید ۵/۱ تا ۲ تن در هکتار در شبکه های بنی امیر مراکش و آفیس دونیگرکشور مالی به دلیل اجرای برنامه تسطیح اراضی تجربه گردیده است. ارزیابی نشان داد که وجود انجمن های فعال بهره برداران آب در شبکه های آبیاری به عنوان عامل دیگری در بهبود راندمآن های مدیریتی است. در این زمینه می توان مطلوب بودن شاخص های اقتصادی شبکه وشمگیر علی رغم وجود هزینه های نگهداری و بهره برداری بالا به دلیل اتمام عمر مفید سد و اجزای آن را تنها در نتیجه وجود تعاونی ها و تشکل های آب بران و مدیریت ۷۰ درصد از اراضی شبکه توسط آن ها جستجو نمود. عدم وجود این تشکل ها در شبکه دز، باعث افزایش مقدار شاخص نسبت تامین آب آبیاری سالانه به ۰۸/۳ گردیده است. این در حالی است که این شاخص ها در شبکه آفیس دو نیگر با بهره مندی از انجمن های فعال مصرف کنندگان آب ۱۲/۰بوده است. نتایج نشان داد که کاربرد ترکیبی شیوه تحلیل مقایسه ای و خوشه بندی از قابلیت مطلوبی در ارزیابی عملکرد شبکه های آبیاری برخوردار می باشد. واژه های کلیدی: ارزیابی مقایسه ای، خوشه بندی، داده کاوی، شاخص های عملکرد، شبکه آبیاری