ارزیابی ریسک محیط زیستی سد جیرفت در مرحله بهره برداری

سدها ازنظر اقتصادی، سیاسی و اجتماعی سازه هایی بسیار مهم به شمار می آیند و نقش آنها در توسعه کشورها انکارناپذیر است. از سوی دیگر، سدها سازه هایی با خطر پیش رونده محسوب می شوند؛ بنابراین با توجه به اهمیت راهبردی آنها، لازم است بتوان به طور دقیق ریسک هایی را شناسایی کرد که این سازه ها ایجاد می کنند. سد جیرفت، یکی از مهم ترین سدهای بتنی دو قوسی در جنوب استان کرمان روی رودخانه هلیل رود است که وظیفه تامین نیاز آبی بخش های مختلف را بر عهده دارد. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و ارزیابی ریسک سد جیرفت در فاز بهره برداری با استفاده از روش EFMEA است. بدین منظور ریسک های مدنظر در پنج گروه محیط فیزیکی شیمیایی، طبیعی، بیولوژیکی، محیط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و ایمنی و بهداشتی طبقه بندی شدند و سپس با مصاحبه با کارشناسان و متخصصان خبره درباره سد جیرفت کاربرگ ارزیابی ریسک براساس احتمال وقوع، شدت اثر و احتمال کشف تکمیل شد. در این روش امتیازدهی به هریک از ریسک های احتمالی در محیط های پذیرنده صورت گرفت. با مشخص شدن احتمال وقوع، شدت و احتمال کشف، مقدار عددی اولویت هر ریسک (RPN) محاسبه شد و درنهایت به منظور تعیین اولویت سطح ریسک، حد بالا و پایین ریسک، مقادیر میانگین و انحراف معیار با استفاده از نرم افزار SPSS به دست آمد. نتایج این پژوهش نشان داد در گروه ریسک های مربوط به محیط فیزیکی شیمیایی فرسایش خاک و رسوب گذاری، در محیط بیولوژیکی ریسک اثرگذاری بر زیستگاه و تهدید حیات آبزیان در پایین دست، در گروه ریسک های ایمنی و بهداشتی خطاها و اشتباهات انسانی، قبل، بعد و حین بهره برداری، سطح ریسک بالا را به خود اختصاص داده اند. با تکیه بر نتایج پژوهش و با برنامه ریزی درست و ارائه راهکارهای پیشگیرانه و اصلاحی، می توان خطرات محیط زیستی ناشی از سد را به میزان زیادی کاهش داد.

Keywords:

ارزیابی آثار محیط زیستی , EFMEA , منابع آب , هلیل رود