پیش بین های شناختی انعطاف ناپذیری رفتاری در خردسالان با علائم اختلال طیف اتیسم

مقدمه: یکی از علائم افراد با اختلال طیف اتیسم، انعطاف­ ناپذیری رفتاری است که سبب ضعف در انطباق با تقاضاهای محیط و مشکلات رفتاری می­ شود. در مطالعه حاضر به بررسی نقش کارکردهای اجرایی در پیش­ بینی انعطاف ­­پذیری رفتاری خردسالان با علائم اختلال طیف اتیسم پرداخته شد. روش کار: در قالب یک مطالعه همبستگی، ۴۵ خردسال ۱۶ الی ۳۶ ماه با روش نمونه­ گیری در دسترس انتخاب شدند. داده ­­ها با استفاده از پرسشنامه سنجش کارکردهای اجرایی- نسخه پیش­ دبستان (BRIEF-P) و نسخه تجدیدنظرشده مقیاس انعطاف پذیری رفتاری (BFRS-R) جمع ­آوری شدند. برای تحلیل داده ­ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون همزمان با استفاده از نرم­افزار SPSS-۲۴ استفاده شد. یافته­ ها: نتایج ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون همزمان نشان داد که میزان انعطاف­ رفتاری خردسالان با بازداری (۰۵/۰p< ،۳۷/۰r=)، جابه­جایی (۰۱/۰P< ،۴۵/۰r=)، کنترل هیجانی (۰۱/۰P< ،۴۹/۰r=)، برنامه ­ریزی/سازمان­دهی (۰۵/۰P< ،۳۴/۰r=)، خودکنترلی مهاری (۰۱/۰P< ،۴۴/۰r=)، انعطاف­ پذیری شناختی (۰۱/۰P< ،۵۵/۰r=)، فراشناخت (۰۵/۰P< ،۳۰/۰r=) و نمره­ کل کارکردهای اجرایی (۰۱/۰P< ،۴۶/۰r=) همبسته است. حافظه کاری رابطه معنا­داری با انعطاف­ پذیری رفتاری خردسالان نداشت (۰۵/۰P> ،۲۳/۰r=). نمره­ کل کارکردهای اجرایی خردسالان به ترتیب ۱۸، ۱۵ و ۲۱ درصد از واریانس میزان انعطاف­ پذیری رفتاری خردسالان نسبت به اشیاء، نسبت به محیط و نمره­ کل انعطاف ­پذیری رفتاری را پیش­ بینی می­کند. کارکردهای اجرایی توانایی پیش­ بینی معنا­دار انعطاف­ پذیری رفتاری نسبت به افراد را نداشت. نتیجه­ گیری: مطالعه حاضر نشان داد که نقص در کارکردهای اجرایی با انعطاف ناپذیری رفتاری در خردسالان با علائم اختلال طیف اتیسم همراه است. پیشنهاد می­ شود که در مطالعات آتی، طراحی مداخلات زودهنگام ارتقاء کارکردهای اجرایی با هدف افزایش انعطاف پذیری کودکان با اختلال طیف اتیسم مورد بررسی قرار گیرد.

Keywords:

Autism spectrum disorder , Executive functions , Behavioral flexibility , اختلال طیف اتیسم , کارکردهای اجرایی , انعطاف­ پذیری رفتاری