ارزیابی و گروه بندی ژنوتیپ های برنج (.Oryza sativa L) آسیای مرکزی و غربی با استفاده از صفات زراعی و عملکرد دانه

به منظور ارزیابی تنوع صفات مهم زراعی و گروه بندی ژنوتیپ های برنج، این آزمایش با ۴۹ ژنوتیپ برنج از کشورهای جمهوری آذربایجان، قزافستان، افغانستان، ترکیه، قرقیزستان، عراق و ازبکستان همراه با هفت ژنوتیپ از ایران در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ در مزرعه آزمایشی موسسه تحقیقات برنج کشور- رشت اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر ژنوتیپ برای کلیه صفات مورد ارزیابی معنی دار بوده و برهمکنش سال و ژنوتیپ برای هیچ یک از صفات معنی دار نبود. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که رقم Marjan (قزاقستان) با ۱۰۰ روز تا رسیدگی (از بذرپاشی)، زودرس ترین رقم در بین ژنوتیپ های مورد بررسی بود. کمترین ارتفاع بوته با ۳/۷۹ سانتی متر متعلق به رقم QazNIIR-۷ (قزاقستان) و بیشترین ارتفاع بوته با ۸/۱۴۹ سانتی متر متعلق به رقم Avanqard (آذربایجان) بود. کمترین عملکرد دانه با ۲۲۰۰ کیلوگرم در هکتار مربوط به رقم BT۷ (عراق) و بیشترین عملکرد دانه با ۷۴۰۰ کیلوگرم در هکتار مربوط به رقم Mishkab۲ (عراق) بود. نتایج تجزیه همبستگی بین صفات نشان داد که بین عملکرد دانه و طول برگ پرچم در ژنوتیپ های برنج همبستگی منفی وجود داشت. بر اساس نتایج تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ های برنج در هفت گروه مجزا قرار گرفتند. با توجه به وجود تنوع بالا در ژنوتیپ های برنج مورد ارزیابی، به نظر می رسد که این ژنوتیپ ها امکان بهره برداری برای بهبود عملکرد ارقام ایرانی را دارا هستند.

Keywords:

Cluster analysis , Correlation , Discrimination function analysis , Flag leaf and Rice , برگ پرچم , برنج , تجزیه تابع تشخیص , تجزیه خوشه ای و همبستگی