تبیین مدل مفهومی نقش آفرینی فضای شهری در ارتقای کیفیت زندگی در بافت های تاریخی

فضای شهری در یک بستر تاریخی، علاوه بر دارا بودن همه عملکردهای متعارف خود که در سایر محیط­­های شهری نیز عهده­دار است، ­باید نقش خود را در ترازی بالاتر و چند وجهی منطبق با ویژگی­های یک بافت تاریخی هویت­مند ایفا نماید. بر این مبنا هدف اصلی پژوهش حاضر،کشف چگونگی ارتباط و نحوه برهمکنش مولفه های فضای شهری با  اجزا و ارکان متشکله جریان زندگی در بافت تاریخی است؛ به نحوی که بتوان با مدیریت و استفاده شایسته از ظرفیت های فضای شهری در بستر بافت تاریخی، کیفیت زندگی ساکنان و کاربران آن را ارتقا بخشید. این مهم به نوبه خود حفظ ساکنین بومی در محدوده بافت تاریخی، بازگشت مهاجران از محدوده و پایداری اقتصادی، اجتماعی و محیطی را موجب خواهد شد. روش تحقیق پژوهش حاضر "توصیفی_ تحلیلی"، "استدلال منطقی" و در نهایت "دلفی­سازی و نظرسنجی از خبرگان" است. بدین ترتیب که ابتدا به مولفه های فضای شهری و کیفیات ناظر بر آن پرداخته شده، سپس ابعاد و سنجه های کیفیت زندگی شهری بررسی و شاخص هایی از آن که به فضای شهری و کیفیت محیطی اشاره دارد و موضوع کار طراحی، برنامه ریزی و مدیریت شهری است، بر اساس دیدگاه های نظری و تحقیقات انجام شده گذشته مشخص شده است. در گام بعدی شاخص های استحصال شده با ویژگی های خاص بافت تاریخی مورد پایش و بازبینی قرار گرفته است. شاخص­های به دست آمده از دلفی (با تعداد ۹۱ شاخص) با اظهارنظر حدود ۴۰ نفر از خبرگان رشته و حرفه به ۶۴ شاخص تقلیل یافتند. در نهایت نتایج آن در قالب مدل مفهومی نقش فضای شهری در ارتقای کیفیت زندگی در بافت های تاریخی شهری ارائه شده است. این مدل مفهومی از شش مولفه تشکیل شده؛ شامل مولفه زیست­محیطی با معیارهای «کیفیت زیست خرد فضاها»، «پایداری زیست­محیطی»، مولفه تجربی_زیبایی­شناختی با معیارهای «هم­پیوندی بافت جدید و قدیم»، «کیفیت منظر شهری و ارتباط فضایی»، مولفه عملکردی با معیارهای «تنوع استفاده از محیط»، «سرزندگی وکیفیت محیطی»، «ایمنی و امنیت» و «حمل­ونقل و دسترسی»، مولفه اجتماعی_فرهنگی با معیارهای «سرزندگی و انسجام اجتماعی»، «حفظ تعادل جمعیت»، مولفه­ی اقتصادی با معیارهای «سرزندگی و ثبات اقتصادی»، «انعطاف­پذیری برنامه­های توسعه» و مولفه­­­ی زمان با معیارهای «مدیریت زمان در فضاهای همگانی»، «تداوم مکان» که شاخص­ها را تعریف کرده­اند.  

تبیین مدل مفهومی نقش آفرینی فضای شهری در ارتقای کیفیت زندگی در بافت های تاریخی Keywords:

کیفیت زندگی , فضای عمومی شهری , بافت تاریخی , مدل مفهومی , ساکنان