قفقاز شمالی از دیدگاه جغرافیایی- تاریخی

قفقاز شمالی: یک بررسی جغرافیایی تاریخی از نظر جغرافیایی منطقه قفقاز (Caucasus) از دو بخش مجزای شمالی و جنوبی تشکیل شده است که حد فاصل میان آنها را خط الراس کوه­ های قفقاز بزرگ تعیین کرده است. از دامنه­ های شمالی کوه های قفقاز بزرگ که با جهتی شمال غربی- جنوب شرقی کشیده شده­ اند تا گودال مانیچ (Manych) نزدیک دریای آزف که چهره زمین به تدریج دشت گونه می­ شود قفقاز شمالی است در صورتی که قفقاز جنوبی شامل دامنه ­های جنوبی کوه های قفقاز بزرگ، ناودیس عمیق و وسیع کورا- رویونی و کوه های قفقاز کوچک و فلات ارمنستان می­ گردد.(به نقشه شماره ۱ مراجع شود.) از نظر سیاسی، قفقاز شمالی در برگیرنده جمهوری­ های خودمختار و ابلست­ های خودمختار (استان خودمختار) مسلمان وغیر مسلمان است که همگی در شمار واحدهای داخلی دولت فدراتیو روسیه قرار دارند. این جمهوری های خودمختار عبارتند از: داغستان، چچن اینگوش، اوستین شمالی و کاباردینو بالکار که دارای اکثریت مسلمان هستند و کرای استاوروپل و کرای کراسنودار که دارای اکثریت روسی می­ باشند. ابلست­ های خودمختار آدیغه و قره چای- چرکس که مسلمان نشین هستند نیز در قفقاز شمالی به ترتیب درون کرای کراسنودار و استاوروپل واقع شده ­اند. قفقاز جنوبی از سوی دیگر، دربرگیرنده جمهوریهای تازه استقلال یافته آذربایجان، گرجستان و ارمنستان است. ولایت خودمختار ناگورنو قره باغ درون جمهوری آذربایجان، گرجستان و ارمنستان است. ولایت خودمختار ناگورنو قره باغ درون جمهوری آذربایجان، جمهوری خودمختار نخجوان بعنوان بخشی از جمهوری آذربایجان در خارج از محدوده این جمهوری میان ارمنستان، ترکیه و ایران قرار گرفته است. جمهوری خود مختار آجار در جنوب غربی گرجستان و جزیی از آن، جمهوری خودمختار ابخاز در شمال غربی گرجستان و جزیی از آن و ابلست خودمختار اوستین جنوبی در شمال گرجستان و جزیی از آن همه در قلمرو قفقاز جنوبی قرار دارند. در اینجا لازم به یادآوری است که اصطلاح قفقاز (Transcaucasia) زمانی که توسط نویسندگان روسی و غربی استعمال می­ شود به جمهوری­ های قفقاز و زمانی که توسط جغرافیدانان خاورمیانه استفاده می­ شود. به قفقاز شمالی اطلاق می­ گردد.