تحلیلی بر جایگاه اجتماعی زنان روستایی دوره ایلخانی براساس نقش مایه سنگ مزارات گورستان روستای هاس

هدف پژوهش حاضر تحلیلی بر جایگاه اجتماعی زنان روستایی دوره ایلخانی براساس نقش مایه سنگ­مزارات گورستان روستای هاس  می­باشد. جهت انجام این پژوهش تعداد ۲۰۰ سنگ­مزار سالم  بود که به روش نمونه­گیری غیر احتمالی تعداد  ۲۰ نمونه  سنگ­مزاراتی که دارای بیشترین اطلاعات در خصوص حرفه زنان بوده­اند، در این پژوهش انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. این پژوهش از نوع هدف، کیفی است و روش انجام آن از نوع توصیفی-تحلیلی است. جهت دستیابی به داده­های این مطالعه، در مرحله اولیه براساس مطالعات میدانی، مستندنگاری­های لازم از قبیل عکاسی، طراحی و خوانش کتیبه­ها و نقوش صورت پذیرفت.   پس از ارائه توصیفات واطلاعات کتابخانه ای به روش تحلیلی  داده­ها مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که، با ورود مغولان  به ایران، وضعیت زنان دگرگون شد و آنان توانستند آزادانه­تر در کنار مردان در امور گوناگون جامعه به ایفای نقش بپردازند. منابع تاریخی و هم چنین شواهد هنری، جایگاه برجسته زنان  درباری (به ویژه خاتون­ها) در مناسبات سیاسی و اجتماعی را به نمایش گذاشته و در  خصوص زنان روستایی این دوره، اطلاعاتی در دست نبود. این در حالی است که روی سنگ­مزارات گورستان هاس، زنان و مردان روستایی به نمایش درآمده­اند که در طول حیات خود، در یک جایگاه اجتماعی هر کدام به یک شغلی مشغول بوده­اند و متناسب با حرفه خود جایگاه اجتماعی را کسب می­کرده­اند. این امر از جنس و ابعاد سنگ­مزارات، تکنیک هنری، کتیبه­ها، نقش مایه­ها و هم چنین اشیاء روی سنگ­مزارت  قابل تشخیص بود. مردان  حرفه­هایی مانند کشاورز، دامدار، شکارورز، نوازنده و خدمتکار و زنان ورنی­بافی را که در اقتصاد معیشتی جامعه آن  دوره نقشی بارز را ایفا نموده­اند از جایگاهی هم پای مردان برخوردار بوده­اند.

Keywords:

زنان روستایی , دوره ایلخانی , نقش مایه سنگ مزارات , گورستان هاس