جستاری در نظریه فهم اجتماعی نصوص با نگرشی بر آرای مغنیه و شهید صدر

نظریه فهم اجتماعی نصوص، نظریه ای است که در ابتدا محمدجواد مغنیه آن را مطرح نمود وبعد شهید صدر به تبیین و تشریح مبانی آن پرداخت. این نظریه که در ارتباط با تنقیح مناط در فرایند اجتهاد می باشد، برپایه مبانی شریعت، عرف و ظهور سیاقی بنا شده است. این نظریه بر آن است که توجه به مقاصد شریعت و به کارگیری دو عنصر مکان و زمان در فرایند استنباط برخی از احکام شرعی، نوعی تناسب و ارتباط قطعی میان حکم وموضوع بوجود می آورد و ظهوری را برای متن و کلام شارع ایجاد می کند که این ظهور بر اساس اصل عقلائی معتبرخواهد بود. فهم عرفی جدید از موضوع ذکر شده در متن شارع، الغای خصوصیت می کند و این مجال را برای مجتهد به وجود می آورد که به توسعه و تفسیر موضوع بپردازد و به کشف احکام اولیه درباره آن نائل آید. آنچه از این نظریه حاصل می شود این است که روایات و نصوص وارد شده در لسان دین، این توانایی و قابلیت را دارند که پاسخگوی بسیاری از موضوعات نوظهور وجدید باشند و برای موضوعات جدید حکم اولی صادر نمود، بدون این که قیاسی رخ دهد.

Keywords:

فهم اجتماعی نصوص , مغنیه , شهیدصدر , حجیت ظهور , مناسبت میان حکم و موضوع