بازاندیشی در طرح های توسعه شهری، افزایش عرضه زمین برای کاهش قیمت مسکن و جبران کسری بودجه

علیرغم ضروری بودن مسکن، قیمت بالا، آن را از دسترس بسیاری از مردم دور کرده است. به طوریکه شاخص دسترسی مسکن در سال ۱۳۹۹ به ۴۷ سال رسیده است. بخش زیادی از قیمت مسکن ناشی از قیمت زمین است. با نگاهی به آمار ۳۰ ساله قیمت زمین و مسکن پیداست که رشد قیمت زمین حتی از رشد بخش مولد مسکن نیز بالاتر است. این مسئله علاوه بر اثرات نامطلوب در اقتصاد کلان، پایین آوردن تولید مسکن، سوداگری و احتکار زمین، مشکلات اجتماعی بسیاری پدید آورده است. یکی از علل بالا بودن قیمت زمین را باید در ناکارآمدی طرحهای جامع شهری جستجو کرد. طرحهای جامع شهری با خط کشی قانونی - غیرقانونی، و نگاه غیر توسعه ای به شهرها باعث عرضه پایین زمین شده اند.از سال ۸۴-۷۲ روند تولید زمین شهری رو به افول نهاد و طرحهای جامع شهری و مرزهای قانونی شهرها به شدت محافظت شدند. این روند باعث تولید اسکانهای غیررسمی در اطراف شهرها شد. تقاضای انباشته یا به صورت افزایش قیمت زمین در داخل محدوده و یا به صورت اسکان غیررسمی در حاشیه خود را نشان داد. حومه های غیر برنامه ریزی شده ای که دو سه دهه بعد در کمیسیونهای بازاندیشی طرح جامع با مشکلات فراوان به شهرهای اضافه میشوند. ارزیابی سازمان برنامه بودجه از توفیق طرحهای جامع شهری نشان میدهد تحقق آنها نزدیک به ۱۵ درصد بوده است و بیشتر زمینه فساد، احتکار و شهر فروشی شهرداریها شده اند. ارزیابیها نشان میدهد فرایند طولانی تصویب طرحهای جامع شهری باعث بلاتکلیف شدن، در برزخ قرارگرفتن و منجمد شدن توسعه کالبدی حتی درون محدوده های قانونی شهر نیز شده است.همراهی افکارعمومی همزمان با رسانه ای شدن تخلفات ساختمانی ناشی از شهر فروشی همچون لواسان، دستور دادستان کشور به بررسی کمیسیون ماده ۱۰۰، تصویب طرح آمایش سرزمین و طرحهای ناحیه شهر ذیل آن و تمایل دولت به سیاستهای مشابه همچون زمین صفر؛ پنجره سیاستی مناسبی بازکرده است. با محوریت شورایعالی شهرسازی و معماری ایران، میتوان طرحهای جامع شهری را کنار گذاشته و مسئولیت برنامهریزی شهرها را به طرحهای تفصیلی داد. توسعه شهرها و محدوده های آنها نیز را میتوان به طرحهای ناحیه شهر ذیل طرح آمایش سرزمین داد. ازآنجایی که در این طرحها با نگاه توسعهای به شهرها و روستاهای اطراف آنها نگاه میشود. میتوانند موفقتر عمل کرده و توسعه شهرها را با اولویتهای آمایشی مدیریت کنند. زمینهای دولتی اطراف شهرها قطعه بندی و به قیمت روز به فروش برسند تا علاوه بر جبران کسری بودجه دولت قیمت زمین و مسکن را مدیریت کند.

Keywords:

طرح جامع شهری , قیمت زمین , طرح آمایش سرزمین , طرح ناحیه شهری , طرح مجموعه شهری , سیاست گذاری زمین و مسکن