بررسی تغییرات فصلی پارامترهای کیفی آب در حوضه آبخیز گرگانرود به وسیله روش های آماری چند متغیره

یکی از آلودگی های اصلی در آب های سطحی آلودگی غیرنقطه ای (NPS) است که اغلب ناشی از رواناب کشاورزی است. در این مطالعه، هدف بررسی تغییرات فصلی پارامترهای کیفی آب در حوزه آبخیز گرگانرود - واقع در استان گلستان- و اثر فعالیت های کشاورزی و آلودگی غیرنقطه ای بر آنهاست. در ابتدا، پارامترهای کیفی آب (پتاسیم، سدیم، pH، شوری، دبی آب، EC، سختی آب، یون های سولفات و بیکربنات، کلر، منیزیم و کلسیم در سال های ۱۳۴۵ تا ۱۳۸۸) به وسیله روش های چند متغیره آماری بررسی شدند. MANOVA به منظور تعیین معنی داری تفاوت بین میانگین های فصول، DA یا آنالیز تفکیکی جهت تعیین هم بستگی فصول با دوازده پارامتر کیفی آب، PCA و FA برای مشخص کردن پارامترهای شاخص کیفی آب انجام شد. به این ترتیب از طریق نتایج آماری اثر اقلیم (انجماد، هوازدگی و بارندگی) و فعالیت های انسانی از جمله کشاورزی روی کیفیت آب مشخص شد. مهم ترین پارامترها در تفکیک فصول، به ترتیب پتاسیم، pH، اسیدکربنیک، کلسیم و منیزیم بود. مطابق نمودارهای بارگذاری آنالیز فاکتور، یون های کلر، سدیم و پتاسیم در فصول بهار و تابستان مهم ترین پارامترها هستند که بیانگر مصرف کود (مخصوصا کود کلرور پتاسیم) و وجود آلودگی غیرنقطه ای در این فصول است. با استفاده از نرم افزار CROPWAT ماه هایی از سال که محصولات منطقه نیاز آبی شدید دارند تشخیص داده شد. محصولات مهم و شاخص منطقه عبارت اند: از پنبه، برنج، سویا، گندم و جو که تقریبا بیشترین نیاز آبی تمامی این گونه ها، در اواخر بهار تا اواسط یا اواخر تابستان است. طبق نتایج حاصل از آنالیزهای آماری فعالیت کشاورزی در ایجاد آلودگی آب تاثیر زیادی دارد که نتایج نرم افزار CROPWAT نیز آن را تایید کرد.

Keywords:

Nonpoint source pollution , Water quality parameters , Runoff , Multivariate statistical techniques. , آلودگی غیرنقطه ای (NPS) , پارامترهای کیفی آب , رواناب , روش های چند متغیره آماری