کمی سازی تغییرات الگوی مکانی سیمای سرزمین در زیستگاه سیاه خروس قفقازی (Tetrao mlokosiewiczi) در ذخیرگاه زیستکره ارسباران

تغییرات کاربری/پوشش اراضی و قطعه قطعه شدن زیستگاه در مقیاس سیمای سرزمین، کاهش جمعیت های حیات وحش را به خصوص در مناطق حساس اکولوژیکی به دنبال دارد. این مقاله به کمی سازی تغییرات الگوی های مکانی زیستگاه سیاه خروس قفقازی (Tetrao mlokosiewiczi) در ذخیرگاه زیستکره ارسباران در شمال غرب ایران در یک دوره ۲۴ ساله (۱۳۹۰-۱۳۶۶) می پردازد. زیستگاه سیاه خروس قفقازی در ایران محدود به منطقه ارسباران می باشد و جمعیت و محدوده پراکنش این گونه پرنده در معرض انقراض در دهه های اخیر در حال کاهش بوده است. در این مطالعه از تصاویر ماهواره لندست مربوط به سنجنده TM سال های ۱۳۶۶ و ۱۳۹۰ و سنجنده ETM+ سال ۱۳۸۰، برای پایش تغییرات و آنالیز الگوهای مکانی کاربری/پوشش اراضی استفاده گردید. تصاویر ماهواره ای پس از تصحیحات هندسی، طبقه بندی گردیدند و برای کمی سازی تغییرات الگوی مکانی سیمای سرزمین با استفاده از نرم-افزارFRAGSTATS ، متریک های گوناگون سیمای سرزمین شامل تعداد لکه (NP)، شاخص بزرگ ترین لکه (LPI) و اثر حاشیه (TE) استخراج شد. نتایج تحقیق نشان داد نسبت اراضی جنگلی در زیستگاه سیاه خروس قفقازی از ۹۵/۳۹% به ۹۵/۳۱% و نسبت علفزار از ۴۵/۴۴% به ۴۴/۳۸% در طی ۲۴ سال اخیر کاهش یافته و در حالی که نسبت گون زار از ۳۰/۳% به ۶۵/۱۵% افزایش یافته است. شاخص اثر حاشیه (TE) در جنگل متراکم ۸۰۰۰ متر در ارتفاع بالای ۱۸۰۰ متر، کاهش داشته است. نتایج این مطالعه از دست رفتن زیستگاه و تکه تکه شدن سیمای سرزمین را در ذخیرگاه زیستکره ارسباران، به طورکمی نشان داده و اثرات منفی تغییرات ساختار سیمای سرزمین در زیستگاه سیاه خروس را نمایان می سازد.

Keywords:

Landscape structure , Tetrao mlokosiewiczi , habitat fragmentation , Arasbaran biosphere reserve. , ساختار سیمای سرزمین , سیاه خروس , تکه تکه شدن زیستگاه , ذخیره گاه زیستکره ارسباران