انتقال بذر توسط علفخواران اهلی در اکوسیستم های مرتعی منطقه زاگرس مرکزی

به منظور بررسی انتقال بذور گیاهان توسط علفخواران اهلی (گوسفند و بز) در منطقه زاگرس مرکزی، ۱۲ مکان مرتعی در ۲۰۰ کیلومتری غرب شهر اصفهان انتخاب و در هر مکان در چهار زمان مختلف (نیمه ماه های خرداد، تیر، مرداد و شهریور) به طور تصادفی یک نمونه ترکیبی از ده گروه سرگین تازه علفخواران اهلی جمع آوری گردید (در مجموع ۴۸ نمونه). نمونه های سرگین در اتاق تاریک و در معرض جریان هوای آزاد خشک شده و سپس از هر کدام یک نمونه ۱۵۰ گرمی برای اعمال تیمار سرمادهی انتخاب و به مدت ۲ ماه در دمای ۳ درجه سانتی گراد در یخچال نگهداری شد. ترکیب بذری نمونه های سرگین در آزمایش های جوانه زنی در گلخانه به مدت ۸ ماه تعیین گردید. در مجموع تعداد ۲۰۳۹ بذر متعلق به ۵۰ گونه گیاهی (۱۶ خانواده و ۴۸ جنس) از نمونه های سرگین جوانه زد. ترکیب بذری نمونه ها بیشتر شامل گونه های علفی و خوشخوراکی بود که به جز تولید بذرهای ریز و زیاد و انتقال از طریق سرگین، شرایط مناسب انتقال روش های دیگر را ندارند. به ترتیب بیشترین و کمترین تعداد بذر جوانه زده در نمونه های تیر و خرداد دیده شد. هم چنین بیشترین و کمترین تعداد گونه بذری به ترتیب در نمونه های شهریور و خرداد ثبت شد. با این حال تنها تفاوت معنی داری بین ترکیب بذری نمونه های سرگین شهریور و خرداد مشاهده گردید. با توجه به زادآوری جنسی اکثر گونه های گیاهی ثبت شده در پوشش گیاهی منطقه، انتقال بذر از طریق سرگین علفخواران اهلی می تواند نقش مهمی در احیای طبیعی پوشش گیاهی، در صورت فراهم بودن سایر شرایط محیطی و مدیریتی، داشته باشد. نتایج این تحقیق می تواند ضمن افزایش دانش انتقال بذر گیاهان، به طور ویژه در احیای پوشش گیاهی اکوسیستم های چرایی کشور به کار گرفته شود.

Keywords:

Dung seed content , Grazing ecosystems , Seed germination , Semi-steppe rangelands , Soil seed bank dynamics , Vegetation natural regeneration. , جوانه زنی بذر , احیای طبیعی پوشش گیاهی , اکوسیستم های چرایی , پویایی بانک بذر خاک , مراتع نیمه استپی , محتوای بذری سرگین