کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی ) ) GIS در مدیریت بحران

سیستم اطلاعات جغرافیایی ) ) GIS بستری برای ذخیره ، نگهداری ، مدیریت و تجزیه و تحلیل اطلاعات جغرافیایی مـی باشـد و جهت کار همزمان با داده هایی که وابستگی مکانی ( جغرافیایی ) و توصیفی دارند، طراحی شده است . امروزه در اختیـار داشـتن داده های بهنگام و استخراج اطلاعات مورد نیاز از این داده ها دارای اهمیت وافری می باشد . در این رابطه سیستم های اطلاعات جغرافیایی به عنوان ابزاری مهم در مدیریت مطرح می باشند که با فراهم ساختن امکان یکپار چـه سـازی داده هـای حاصـل از منابع مختلف، امکان استخراج اطلاعات مورد نیاز و کشف ارتباطات پیچیده و ناپیدای ما بین پدیده های مختلف را فـراهم مـی نمایند . امروزه سیستم های اطلاعات جغرافیایی پاسخگوی نیازهای طیف وسیعی از کاربران می باشند . از جمله کاربردهای ایـن سیستم ها می توان به موارد زیر اشاره نمود : مدیریت منابع طبیعی و محیط زیست - مدیریت حیات وحش - مدیریت حوادث غیر مترقبه - مدیریت امکانات شهری - مطالعات اتمسفری و جوی و مطالعات دریا و اقیانوس نگاری کـشور مـا از جملـه کـشورهای است که درمعرض بروز اتفاقات و حوادث و سوانح بیشمار ی می باشد . شناسایی مخاطراتی که در این منطقـه وجـود دارد و بـه عنوان تهدیدی برای منطقه ب ه شمار می رود و شناسایی مناطقی که بیشترین احتمال بروز حوادث و مخاطرات در آنجـا اسـت، بسیار حائز اهمیت می باشد . زیرا در این صورت می توان برای جلوگیری از بروز حوادثی که می تواند خسارتهای بیشماری را در بر گیرد، برنامه ریزی نمود و برنامه های واکنش در شرایط اضطراری را از قبل آماده نمود . تجربه نـشان داده اسـت کـه برنامـه های از قبل پیش بینی شده و پروسه های آزمایش شده برای مقابله بـا چنـین اتفاقـاتی مـی توانـد بـ ه طـور قابـل تـوجهی در جلوگیری از تلفات جانی و کاهش خسارت به اموال و صنایع و محیط زیست موثر باشد . بر همـین اسـاس اسـتفاده از سیـستم هایی نظیر سیستم اطلاعات جغرافیایی ) ) GIS در شناسایی نقاط بحران می تواند بسیار موثر باشد . GIS یک سیستم نرم افزاری اطلاعاتی است که می تواند به کمک نقشه های دیجیتالی و جداول اطلاعات را جهت برنامه ریزی و تصمیم گیری آنالیز کرده و نمایش دهد . کاربرد GIS عموماً شامل ذخیره سازی و تجزیه و تحلیل جامع اطلاعات بر پایه اطلاعات مکانی می باشد . با توجه به توانایی های GIS در ترکیب کردن داده ها و نیز با توجه به امکان انجام آنالیزهای پیچیده مربوط به داده های مکـانی و غیـر مکانی GIS به عنوان بهترین وسیله در تعیین مناطقی که بیشترین احتمال بروز بحران در آنها وجود دارد شـناخته مـی شـود . جمع آوری و استفاده از اطلاعات مکانی مربوط به وضعیت کنونی حادثه درکمترین زمان ممکن از جملـه نیازهـای اساسـی در مدیریت بهینه حوادث می باشد . تحقیقات انجام شده در این زمینه گویای آن است که این امر جز با همکاری سازمانهای درگیر مدیریت حوادث میسر نمی گردد . بعبارتی دیگر هر یک از سازمان های مذکور می بایستی جمع آوری بخشی از اطلاعات مکانی مورد نیاز در مدیریت حوادث را بر عهده گ یرند و ب ا به اشتراک گذاری این اطلاعات، آن را در دست رس سـایر ارگانهـای مـس ئول قرار دهند . در این راستا Mansourian (2005) نشان داد که داده های مکانی ) ) SDI و GIS تحت وب، چارچوب مناسبی برای مدیریت اطلاعات مکانی در شرایط بحرانی بوده و با استفاده از این چارچوب مدیری ت بحران را می توان بطور قابل ملاحظـه ای ارتقاء داده و تسهیل نمود . با توجه به چارچوب SDI مدیریت بحران سیستم اطلاعات مکانی همراه آن را اصـطلاحا GIS همـراه می نامند، که می تواند نقش مهمی در جمع آوری و بهنگام سازی اطلاعات مورد نیاز با توجه به اهیت مس أله زمان داشته باشد . GIS همراه همچنین می تواند تصمیم های اخذ شده توسط مامورین امداد درمنطقـه را بهبـود بخـشد . نتیجـه گیـری : کـاربرد سیستم های اطلاعات مکانی ) ) GIS در مدیریت بحران اتخاذ تصمیمات موثر براساس اطلاعات صحیح در جهت کاهش خسارات و کنترل سریع بحران است . باید در تمام برنامه ریزیهای بحران جایی را بـرای موقعیتهـای پـیش بینـی نـشده در نظـر گرفـت . بنابراین نه تنها بررسی بحرانهای گذشته، بلکه فعالیتهای سیستماتیک دیگـری نیـز بـه منظـور دسـتیابی بـه عوامـل و عناصـر مشترک در بروز بحرانها و یافتن الگوهایی برای پیش بینی و پیشگیری آثار ناشی از آنه ا ضروریست . لـذا دولتهـا و شـرکتها بـه شناخت روشهای برخورد با تغییرات ناگهانی به کمک سیستم های اطلاعاتی مکـانی ) ) GIS روی آورده انـد و مـدیریت بحـران بخشی از تمام برنامه های استراتژیک آنها شده است .