معرفی و بررسی انتقادی سازکار های گسست اخلاقی بندورا در توجیه رفتار غیراخلاقی از منظر شهود فطری اخلاقی

چرا مردم رفتار غیراخلاقی انجام­ می­دهند، اما مشکلی با زندگی خودشان ندارند؟ این سوالی است که بندورا مطرح کرده و در پاسخ به آن از سازکار های گسست اخلاقی استفاده کرده است. این پاسخ، مقبول روان شناسان و دانشمندان اخلاقی جهان قرار گرفت. با این حال، با نگرش انتقادی، برخی از سازکار های معرفی شده او ممکن است سازکارهایی برای فرار از اخلاق به حساب نیایند و برخی حتی سازکار اخلاقی محسوب شوند. هدف از این مطالعه آن است که سازکار های معرفی شده بندورا از منظر شهود فطری اخلاقی و با نگاهی به شماری از بنیادهای اولیه­ و عمومی حقوق کیفری بررسی شود. مطالعه حاضر به روش تحلیلی-توصیفی انجام شده و نشان داده که هرچند بعضی از موارد موردنظر بندورا، غیراخلاقی اند و برای آن ها دلیل­تراشی شده است، برخی دیگر، اساسا غیراخلاقی نیستند و در مواردی می­تواند به حفظ هویت اخلاقی فرد در عین اجرای رفتار اخلاقی کمک کند و در بعضی دیگر از موارد نیز متغیرهای تعدیل­کننده­ای وجود دارد که در تحلیل بندورا دیده نشده است؛ به طور نمونه، دلیل­آوری اخلاقی که ماهیت رفتار حزب الله لبنان را از غیراخلاقی به اخلاقی تبدیل می­کند، اساسا از مصادیق دلیل­تراشی و گسست اخلاقی ناروا نیست و تحلیل بندورا در این زمینه در سطح روان شناختی با شهود فطری اخلاقی منتفی می­شود و در سطح بیرونی، با اطلاع از موازین حقوق کیفری نقد و نفی می گردد.

Keywords:

گسست اخلاقی , شهود فطری اخلاقی , حقوق کیفری , دفاع مشروع , حزب الله لبنان