بررسی مفهوم توانمندسازی در کتابهای تصویری داستانی برگزیده ی فارسی، انگلیسی و فرانسوی در لیست کلاغ‎های سفید سال ۲۰۱۵

بررسی مفهوم توانمندسازی در کتاب های تصویریداستانی برگزیدهیفارسی، انگلیسی و فرانسوی در لیست کلاغ‎های سفید سال ۲۰۱۵ فاطمه فرنیا* چکیدهکتابخانه‎ی بین‎المللی کودک و نوجوان در مونیخ هر سال لیست کلاغ های سفید را منتشر می‎کند و به این ترتیب کتاب‎های برتر کودکان و نوجوانان را در پنجاه زبان معرفی می‎کند. در لیست سال ۲۰۱۵ در زبان فارسی چهار، در زبان انگلیسی ده و در زبان فرانسوی شش کتاب تصویری‎داستانی آمده است. در این مقاله، نگارنده پس از معرفی مفهوم و الگوی توانمندسازی به بررسی این مفهوم در تمام این کتاب ها می‎پردازد و خلاصه‎ای از چگونگی تجلی توانمندسازی در این کتاب ها ارائه ‎می‎دهد. همچنین در پایان برای روشن‎کردن این دسته‎بندی، برای نمونه، مقایسه ای از چگونگی توانمندسازی در سه کتاب تصویری‎داستانی برگزیده از سه زبان فارسی، انگلیسی و فرانسوی آمده‎است. به این ترتیب، نگارنده به این پرسش اساسی پاسخ‎ می‎دهد که در کتاب های برگزیده‎ی کلاغ‎های سفید (البته تنها در سه زبان و تنها در یک ژانر)، مفهوم توانمندسازی تا چه اندازه در نظر گرفته ‎شده ‎است. نتیجه‎ی بررسی ها بیانگر این است که فراوانی نمونه‎های توانمندساز در کتاب های تصویری‎داستانی انگلیسی زبان بیشتر از دو زبان دیگر است و در کتاب های فارسی‎زبان کمترین نمود توانمندسازی را در سال ۲۰۱۵ داشته‎ایم. در نمونه های بررسی شده، توانمندسازی هنری در از تخیلت استفاده کن،[۱] نمونه‎ی انگلیسی، بسیار پررنگ است و نویسندهتصویرگر با استفادهی مناسب از بینامتنیت در هر دو روایت متن و تصویر و همین طور عناصر پرامتنی توانسته خواننده را توانمند کند. نمونهی فرانسوی، تو چه خوب از درخت بالامیروی،[۲] بیشتر به توانمندسازی فردی و اجتماعی می‎پردازد. اما توانمندسازی در ماست شیرین، نمونهی فارسی، نمود ویژهای ندارد. تصویرگری این کتاب نیز تقلیدی است و در کل همانند متن روایی در توانمندسازی خواننده موفق نبوده است. درهرحال، هدف این مقاله تاکید بر وجود مفهوم توانمندسازی در ادبیات‎ کودک و نوجوان است؛ زیرا مخاطبان ادبیات‎ کودک، مخاطبانی ویژه‎اند و توانمندسازی آن ها می‎تواند موقعیتی برنده‎برنده به‎ وجود آورد و به همین دلیل شاید بهتر باشد میانجیگران ادبیات ‎کودک و نوجوان به توانمندسازی این گروه مخاطب ویژه توجه بیشتری نشان ‎دهند. از طرف دیگر، ازآنجاکه لیست کلاغ های سفید را بزرگترین کتابخانه‎ی ادبیات کودک دنیا منتشرمی‎کند و افراد زیادی، از جمله کتابداران، مابان، مربیان و همین طور پژوهشگرانی از سراسر دنیا برای انتخاب کتاب به این لیست مراجعه میکنند، به احتمال قوی، حساسیت خاصی بر کتاب های برگزیده وجود دارد. همچنین آمدن نام کتابی در این لیست، امتیازی ویژه برای نویسنده و ناشر و در کل دست‎اندکاران آن محسوب‎ میشود. بنابراین حساسیت بر مفهوم توانمندسازی هم برای خوانندهی پنهان و هم برای میانجیگران می تواند توانمندساز باشد.  

Keywords:

واژه های کلیدی: الگوی توانمندسازی در ادبیات‎کودک , توانمندسازی , کتاب‎های تصویریداستانی , لیست کلاغ‎های سفید در سال ۲۰۱۵