پپاسخ خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی رقم گندم آسمان به محلول پاشی روی و آهن در شرایط دیم

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: با توجه به کمبود عناصر ریزمغذی و نیاز مبرم به غنی ­سازی در گیاهان مهم و راهبردی در تغذیه جامعه انسانی همچون گندم، ضرورت ایجاب می­ کند تا هر گونه راهکاری برای بهینه کردن کیفیت و تولید این محصول مورد ارزیابی قرار گیرد. همین امر سبب روی آوری پژوهشگران به بررسی تاثیر محلول ­پاشی عناصر روی و آهن در مراحل مختلف رشدی جهت ارزیابی عملکرد دانه و صفات کیفی گندم شده است. مواد و روش­ ها: به منظور بررسی تاثیر محلول ­پاشی عناصر روی و آهن بر صفات غلظت روی، آهن، درصد نیتروژن در برگ پرچم، شاخص کلروفیل، دمای کانوپی، پایداری غشای سیتوپلاسمی، درصد نیتروژن دانه، عملکرد پروتئین دانه و عملکرد دانه گندم دیم آسمان، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در ۴ تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گنبدکاوس در سال زراعی ۹۹-۱۳۹۸ انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل محلول­ پاشی در چهارسطح (محلول ­پاشی عنصر روی، محلول­ پاشی آهن، مصرف همزمان روی و آهن و محلول­ پاشی آب خالص به عنوان شاهد)  و فاکتور دوم در سه سطح زمان محلول ­پاشی (پنجه­ دهی، ساقه ­دهی و پرشدن دانه) در نظر گرفته شد. یافته­ ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که محلول­ پاشی با آهن، روی و مصرف همزمان آهن و روی اثر معنی­ داری روی صفات مورد بررسی داشت. همچنین محلول­ پاشی در مراحل مختلف رشد اثر معنی داری بر صفات مورد ارزیابی به جز شاخص کلروفیل و عملکرد دانه داشت. اثر متقابل محلول­ پاشی در زمان محلول­پاشی نیز نشان داد، حداکثر مقدار روی در برگ پرچم مربوط به محلول پاشی روی (در زمان پرشدن دانه) و بالاترین میزان آهن در برگ پرچم نیز مربوط به محلول­ پاشی توام روی و آهن (در مرحله پرشدن دانه) و محلول پاشی آهن (در مرحله ساقه ­دهی) به ­دست آمد. بیشترین درصد نیتروژن دانه در تیمار محلول­پاشی آهن (۲/۰۶ درصد) و محلول­ پاشی توام روی و آهن (۲/۰۴ درصد) در زمان محلول­ پاشی ساقه ­دهی بدست آمد. که از لحاظ آماری دریک گروه قرار داشتند. به علاوه عملکرد پروتئین دانه در شرایط محلول­پاشی همزمان روی و آهن در زمان ساقه دهی نسبت به سایر تیمارها دارای بالاترین مقدار بود. در نهایت بیشترین عملکرد دانه نیز با مصرف همزمان آهن و روی در زمان پرشدن دانه و ساقه­ دهی بدست آمد. نتیجه ­گیری: به ­طور­کلی، محلول­پاشی با عناصر ریزمغذی روی و آهن، باعث بهبود صفات کیفی گندم شد و عملکرد دانه گندم را در مقایسه با تیمار شاهد افزایش داد.  همچنین محلول­ پاشی عناصر آهن و روی به تنهایی و یا در ترکیب با یکدیگر سبب افزایش عملکرد دانه و صفات کیفی گندم دیم در شرایط اقلیمی منطقه گردید.  

Keywords:

Biofortification , Chlorophyll , Iron , Wheat , Zinc , آهن , روی , غنی ­سازی , کلروفیل , گندم