تاثیر زمینه های اقتصاد دریایی خلیج فارس در پیدایش قیام زنگیان(۲۴۹ تا ۲۵۵هجری)

در این مقاله ارتباط تحولات اقتصاد دریایی خلیج فارس در شکل گیری قیام زنگیان بر مبنای دو محور درنظر گرفته شده است؛ یکی تاثیر آن بر پیدایش زمینه های قیام و دوم نقش فعالین این حوزه در برپایی قیام می باشد. در محور نخست، با توجه به رونق اقتصاد دریایی خلیج فارس، به روابط دائمی میان کرانه ها و پسکرانه ها اشاره شده که نواحی ساحلی و داخلی را بیش از پیش وابسته و در ارتباط با یکدیگر قرار داده بود، به اندازه ای که هرگونه تحول مثبت و یا منفی آثار مشابهی نیز بر دیگری داشت. میان بصره(کرانه) و بغداد(پسکرانه) نیز چنین روابطی پدید آمده بود. بحرانها و ناآرامی های متداوم سیاسی و نظامی بغداد و سامرا در نیمه نخست قرن سوم، آثار سوئی بر حیات تجاری بصره داشته و باعث رکود آنجا شده بود. در این شرایط واکنش فعالین بازرگانی بصره و خلیج فارس جهت بهبود و احیاء رونق تجاری پیشین، در قیام زنگیان متجلی گردید. در محور دوم؛ در سیر تاریخی قیام، قرائنی وجود دارد که نقش تجار و انگیزه های بازرگانی قیام را نشان می دهد در این مقاله به برخی از این موارد تا زمان اعلان رسمی قیام(۲۵۵) اشاره شده است.

Keywords:

اقتصاد دریایی , خلیج فارس , صاحب الزنج , بحرین , بصره