طراحی الگوی ارائه خدمات کتابخانه های عمومی به سالمندان در شهر تهران

هدف: با توجه به روند پیر شدن جمعیت، سالمندان در حال تبدیل شدن به یکی از گروه های اصلی مخاطب کتابخانه های عمومی در ایران هستند. هدف پژوهش حاضر شناسایی مولفه های ارائه خدمات کتابخانه های عمومی به سالمندان و اعتباریابی آن در میان کتابداران شهر تهران است. روش: این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و ازنظر رویکرد ترکیبی اکتشافی است. در بخش کیفی، با تعداد ۱۹ نفر از متخصصان و ذی نفعان خدمات سالمندان مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته شد. داده ها با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و توسط نرم افزار مکس کیو دی ای تجزیه وتحلیل شد و مولفه های الگوی خدمات سالمندان به دست آمد. در بخش کمی، ابتدا ابزار (پرسش نامه) ساخته شد و در نمونه ای از ۱۱۳ نفر از کتابداران شهر تهران که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده بودند توزیع شد. روایی صوری پرسش نامه توسط چهار نفر از اعضای هیئت علمی تایید و همچنین روایی عاملی با استفاده از تحلیل عاملی بررسی شد. پایایی پرسش نامه نیز ازطریق آلفای کرونباخ ۹۴۱/۰ محاسبه شد. یافته ها: الگوی پیشنهادی ارائه خدمات به سالمندان در کتابخانه های عمومی دارای هفت مولفه است که ازنظر اولویت عبارت اند از: «ساختمان و فضا»، «تجهیزات و وسایل خدمات جانبی»، «مواد و منابع مختص سالمندان»، «خدمات اینترنتی»، «سیاست ها و برنامه های کتابخانه»، «نیروی انسانی» و «برنامه ریزی و بودجه». اصالت/ارزش: این مقاله توجه مدیران حوزه خدمات دهی کتابخانه های عمومی را به این مسئله معطوف می کند که بر اساس الگوی ارائه شده نیازهای گروه سنی سالمندان را شناسایی و خدمات و امکانات مختلف را برای استفاده از کتابخانه های عمومی در اختیار آن ها قرار دهد. این امر موجب استفاده درست و بهینه سالمندان از اوقات فراغت خود در جامعه و پیشرفت کتابخانه ها در ارائه خدمات به مراجعه کنندگان خواهد شد.  

Keywords:

Elderly , Services , Public libraries , Tehran City , سالمندان , خدمات , کتابخانه های عمومی , شهر تهران