ارزیابی ژنوتیپ های نخود درکشت پاییزه در شرایط آبیاری تکمیلی در منطقه مشهد:۲- اجزای عملکرد و عملکرد

به منظور بررسی خصوصیات اجزای عملکرد و عملکرد ژنوتیپهای متحمل به سرمای نخود در شرایط آبیاری تکمیلی، آزمایشی در قالب طرح بلوک های جزئی متعادل با ۸۱ ژنوتیپ نخود و سه تکرار در کشت پاییزه (۲۱ مهر) در سال زراعی ۸۶-۱۳۸۵ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. ژنوتیپ های مورد بررسی در این آزمایش از میان حدود ۷۰۰ ژنوتیپ نخود بانک بذر دانشگاه فردوسی مشهد که طی ۱۰ سال در مطالعات مقاومت به سرما مورد بررسی قرار گرفته بودند، انتخاب شدند. در طی فصل رشد، سه نوبت آبیاری شامل بلافاصله پس از کاشت، ۲۰ روز بعد از آبیاری اول و نیز در آغاز مرحله گلدهی، انجام شد. درصد بقای زمستانه نمونه های نخود، پس از سرمای زمستان تعیین شد. همچنین ویژگی های اجزای عملکرد دانه (تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن ۱۰۰ دانه) و عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت ژنوتیپ ها اندازه گیری و ثبت شد. بر اساس نتایج، تفاوت میان ژنوتیپ ها از نظر کلیه خصوصیات اندازه گیری شده، معنی دار بود (۰۵/۰p≤). بر اساس نتایج، ۴۰ درصد ژنوتیپ ها دارای بیش از ۷۶ درصد بقای زمستانه بوده و عملکرد دانه ۱۶ درصد ژنوتیپ ها بیش از ۱۵۰۰ کیلوگرم در هکتار بود. همبستگی مثبت و معنی داری بین عملکرد دانه با درصد بقاء (**۴۷/۰ r=)، تعداد غلاف در بوته (**۳۳/۰ (r=، تعداد دانه در غلاف (**۳۳/۰ (r=و وزن ۱۰۰دانه (**۲۰/۰ (r=، وجود داشت. به نظر می رسد که بهبود مناسب اجزای عملکرد ژنوتیپ های متحمل به سرمای نخود در کشت پاییزه باعث افزایش عملکرد (میانگین ۱۲۴۰ کیلوگرم در هکتار) در ژنوتیپ های مورد بررسی شده است. با توجه به عملکرد اندک نخود در ایران (میانگین ۴۸۰ کیلوگرم در هکتار)، شناسایی ژنوتیپ های متحمل به سرما، زمینه مناسبی را برای کشت پاییزه نخود فراهم ساخته و لذا با کشت پاییزه این ارقام در شرایط آبیاری تکمیلی، می توان افزایش چشمگیری را در تولید دانه نخود در کشور انتظار داشت.