تخمین فرسایش و رسوب حوضه آبریز رودخانه جاجرود با استفاده از مدل تجربی پسیاک و GIS

حوضه آبریز رودخانه جاجرود در شمال شرقی تهران واقع شده است. در پائین دست این حوضه آبریز سد لتیان قرار دارد که منبع اصلی تامین آب شرب تهران میباشد. رودخانه جاجرود بزرگترین رودخانه این حوضه آبریز و اصلیترین تامین کننده آب دریاچه سد لتیان است. این رودخانه در هر سال حجم قابل ملاحظه ای از مواد فرسایش یافته در بالادست را به پائین دست انتقال میدهد که به مرور باعث کاهش حجم مخزن سد لتیان میشود. لذا تخمین میزان فرسایش و حجم رسوب سالانه این حوضه آبریز و شناسائی مناطق با پتانسیل فرسایش بالا از اهمیت به سزایی برخوردار است. در این پژوهش به منظور برآورد فرسایش و رسوب حوضه آبریز جاجرود از روش تجربی PSIAC که در مطالعات پیشین کارآئی آن به اثبات رسیده است، استفاده شد. در این روش پارامترهای مختلف شامل عوامل زمین شناسی، خاک، اقلیم، رواناب سطحی، پستی و بلندی، پوشش گیاهی، کاربری اراضی، فرسایش فعلی حوضه و فرسایش خندقی برای تخمین میزان رسوب سالانه مورد استفاده قرار میگیرد. در این پژوهش با استفاده از نرمافزار ArcGIS و مدل تجربی پسیاک، میزان آورد سالیانه رسوب کل حوضه آبریز رودخانه جاجرود (Qs) برابر ۵۶۰۱۴۵ مترمکعب و متوسط رسوب در هر کیلومترمربع از سطح حوضه معادل ۳۰۰/۵ مترمکعب در هر کیلومترمربع محاسبه شد. به علاوه، کلاسهای مختلف رسوبدهی I، II، III و IV برای بخشهای مختلف این حوضه تعیین شد. کلاس متوسط رسوبدهی برای کل حوضه، کلاس II یعنی با شدت رسوبدهی کم تعیین گردید. در نهایت براساس معادله تجربی ویلیام و برندت نرخ انتقال رسوب کل حوضه برابر ۰/۹۱۴ محاسبه گردید.

Keywords:

فرسایش و رسوب , نرخ انتقال رسوب , حوضه آبریز جاجرود , روش پسیاک , GIS