بررسی میزان مشارکت روستائیان در جابه جایی سکونتگاه های روستایی نمونه مورد مطالعه: روستاهای جابه جا شده جنوب استان کرمان

در بیشتر برنامه­های بازسازی پس از سانحه، سیاست جابه­جایی کل یا بخشی از سکونتگاه به عنوان راه حلی مناسب از لحاظ فنی برای کاهش خطر و ایمنی از پدیده­هایی چون زلزله، ­سیل، رانش زمین و غیره مورد ملاحظه قرار می­گیرد. بررسی تجارب مختلف حاکی از آن است که به علت فقدان قوانین و دستورالعمل­های مربوط به چگونگی مداخله در سکونتگاه­های روستایی و از سویی نبود تعریفی فراگیر از مفاهیم درجاسازی و جابه­جایی در سیاست­های مداخله­ای، ابهام در کاربرد این رویکردها و همچنین عدم مشارکت روستائیان در فرایند بازسازی روستای جدید، پیامدهای جابه­جایی به گونه­ای بوده که عموما بازماندگانی که جابه­جا شده­اند از جابه­جایی رضایت نداشته اند و جابه­جایی، اغلب به از دست دادن خوداتکایی روستائیان و حس تعلق به مکان و در مواردی به خالی از سکنه ماندن واحد­های احداثی در روستای جدید منجر شده است. در بررسی ادبیات نظری مفهوم مشارکت، تکیه­گاه مفهومی هر یک از صاحب­نظران از این مفهوم تا حدی متفاوت است. این مقاله در یک جمع­بندی کلی مشارکت را چنین تعریف می­نماید: مشارکت فرایندی است مبتنی بر خرد جمعی و دانش بومی و فعالیتی است آگاهانه و داوطلبانه که با شرکت افراد ذینفع در همه ابعاد تصمیم­گیری، برنامه­ریزی، اجرا، نظارت و ارزیابی با هدف توانمندسازی آن ها همراه با کارایی بالاتر انجام می­گیرد. این پژوهش به منظور تبیین مفهوم ارائه شده از مشارکت روستائیان در فرایند جابه جایی و بازسازی سکونتگاه­های روستایی انجام شده است. از آنجا که حجم جامعه آماری مورد مطالعه روستاهای جابه­جا شده جنوب استان کرمان  ۱۶روستا با ۵۳۸ واحد احداثی می­باشد و امکان مطالعه همه آن ها به دلیل محدودیت­ پژوهش ممکن نبود، سعی گردید با استفاده از فن آوری دقیق آماری، نمونه­ای از این حجم انتخاب گردد تا بتوان نتایج به دست آمده از آن را با ضریب اطمینان قابل قبولی به کل جامعه آماری تعمیم داد. برای رسیدن به این منظور بر اساس روش نمونه­گیری تصادفی ۴ روستا از ۱۶ روستای جابه­جا شده در استان کرمان انتخاب شدند و با استفاده از رابطه کوکران تعداد ۱۵۰ واحد احداثی به روش نمونه­گیری تصادفی ساده مورد پیمایش قرار گرفته­اند. یافته ها حاکی از وجود رابطه­ ای مستقیم بین مشارکت روستائیان و اسکان ایشان در روستای جدید در سطوح تصمیم­گیری برای جابه جایی، مکان­یابی، طراحی، ساخت و نظارت بر اجرای روستای جدید است. از طرفی میزان فاصله روستای جدید از روستای قدیم با تعداد واحدهای خالی از سکنه، ارتباطی مستقیم و میزان خدمات ارائه شده در روستای جدید با تعداد واحدهای خالی از سکنه در روستای جدید، ارتباطی معکوس دارند.

Keywords:

Rural Settlement , Reconstruction , Relocation , Rural Participation , villages in Kerman , سکونتگاه روستایی , بازسازی , جابه­جایی , مشارکت روستائیان , روستاهای کرمان