تعیین مشارکت زیرحوضه های آبخیز جاغرق در دبی اوج و حجم رواناب به منظور اولویت بندی در کنترل سیلاب

     یکی از مهم­ترین اقدامات مورد نظر در پروژ­ه­های مدیریت سیلاب، بررسی میزان مشارکت زیرحوضه­های مختلف یک آبخیز در تعیین مولفه­های مختلف سیلاب خروجی از حوضه است. با توجه به نبود ایستگاه­های هیدرومتری در محل خروجی تمام زیرحوضه­ها، تحقق هدف مذکور نیازمند شبیه­سازی فرآیند بارش- رواناب در زیرحوضه­ها از طریق مدل­های هیدرولوژیکی می­باشد. در این مطالعه به­منظور تعیین میزان سیلاب خروجی از هر زیرحوضه و بررسی میزان­مشارکت آن در  بازه­ای از حوضه­آبخیز جاغرق در استان­خراسان رضوی از مدل HEC-HMS ۲.۲.۲ استفاده گردید. بدین منظور پس از جمع­آوری آمار بارش و سیلاب مربوط به ایستگاه­های هواشناسی و هیدرومتری داخل و خارج حوضه و کنترل داده­ها، از ۵ واقعه رگبار و سیلاب متناظر، به منظور واسنجی و اعتبار سنجی مدل استفاده شد.  با استفاده از اطلاعات وضعیت پوشش گیاهی، خاک و کاربری اراضی حوضه، نقشه CN حوضه در محیط Arcview ۳.۳در سامانه اطلاعات جغرافیایی استخراج گردید. سپس به منظور بررسی میزان مشارکت و اولویت­بندی زیرحوضه­ها، هیتوگراف بارش مربوط به دوره بازگشت­های ۱۰، ۲۰ و۵۰ سال حوضه به­مدل وارد و با حذف متوالی زیرحوضه­های مختلف از جریان شبیه­سازی، میزان تاثیر آن در دبی اوج و حجم سیلاب خروجی از حوضه مورد نظر تعیین شد.    نتایج مطالعه نشان داد که ۱۶/۶۶ درصد کاهش (۴۲/۳۹ مترمکعب بر ثانیه)  دبی اوج و ۹۸/۶۵ درصد کاهش (۰۱/۲۹۸ مترمکعب) حجم سیلاب برای دوره­ی بازگشت معمول ۲۰سال متعلق به ۴زیرحوضه­ی بالادست و میانی بوده و حال آن که یکی از زیرحوضه­های مشرف به خروجی حوضه اولویت نخست در تولید و مشارکت سیلاب به­ازای واحد سطح را عهده­دار بوده است.نتایج به­دست آمده امکان تبیین سیاست­های صحیح مدیریت سیلاب از طریق مدیریت زیر­حوضه­های بحرانی در منطقه­ی مورد مطالعه را به خوبی فراهم آورده است.  

Keywords:

مدل سازی سیلاب , HEC-HMS , مدل بارش- رواناب , اولویت بندی زیرحوضه , حوضه ی آبخیز جاغرق , خراسان رضوی