فرایند عرفی سازی در افغانستان معاصر

افغانستان همانند دیگر کشورهای اسلامی، مقاطعی از تاریخ پرحاشیه اش را در مبارزه علیه سنت برای رفع دشواره عقب ماندگی کشور سپری کرده است. مبارزه علیه سنت یا همان عرفی سازی، ابعاد گسترده ا ی می یابد، اما ازآنجاکه سنت در کشوری مثل افغانستان، به شدت با دین و مذهب عجین است، مبارزه علیه سنت در برخورد با دین و مذهب تجلی می یابد. مولف این نوشتار به دو مقطع خاص تاریخی در افغانستان اشاره می کند که عرفی سازی در آنها با شدت بیشتری دنبال شده است: دوره امان الله خان که به برخورد با نهاد روحانیت و کاهش اختیارات و نقش اجتماعی آنان بسنده کرد؛ و دیگر، دوره حکومت کمونیستی که آشکارا به دین زدایی از ساحت حکومت و اجتماع بر مبنای ایدئولوژی مارکسیستی لنینیستی پرداخت. اما با وجود اهداف مختلف، نتیجه در هر دو دوره یکسان بود و جز شکست و ویرانی، هیچ دستاورد در خور توجهی برای مردم و جامعه افغانستانی به همراه نداشت. بررسی این پدیده تاریخی با روش توصیفی تحلیلی این نتیجه را به دست می دهد که در افغانستان به شدت سنتی با ساختار قومی و قبیله ای، عرفی سازی در هر دو بعد لیبرالی و چپی اش، فاقد زمینه های عینی و ذهنی لازم بوده و محکوم به شکست خواهد بود و این می تواند در تحولات جاری و آتی این کشور نیز راه گشا باشد.

Keywords:

عرفی سازی , عرفی شدن , دین , سنت , افغانستان , امان الله , حکومت کمونیستی