درآمدی بر دیدگاه ها، روش شناسی و آثار تاریخی ملا عبدالکریم مدرس

در شکل گیری و رشد تاریخ نگاری اسلامی، دانشمندان بسیاری از ملل مختلف جهان اسلام نقش داشته اند. برخی از آن ها، علاوه بر استفاده از زبان معیار عربی، زبان قوم خود را نیز در نگارش آثار تاریخی به کار برده اند. در کردستان، به عنوان یکی از حوزه های جغرافیایی جهان اسلام، تاریخ نگاری کردی با تاخر زمانی شکل گرفت و عمدتا با ورود امیرزادگان و نویسندگان درباری آغاز شد. عالمان دینی کردستان نیز در کنار فعالیت های فرهنگی شان، به نگارش آثاری در زمینه تاریخ کرد و کردستان پرداختند. ملا عبدالکریم مدرس (۱۹۰۵۲۰۰۵میلادی)، از جمله این دانشمندان است که در زمینه های مختلف علوم اسلامی و تاریخ، آثار گوناگونی به زبان های: عربی، فارسی و کردی پدید آورده است. با توجه به اهمیت بررسی های علمی در زمینه تاریخ نگاری اسلامی، پژوهش پیش رو در نظر دارد به مطالعه دیدگاه ها، روش شناسی و آثار تاریخی ملا عبدالکریم مدرس بپردازد. روش این پژوهش در گردآوری داده ها، مطالعه کتابخانه ای، در معرفی آثار تاریخی مدرس، توصیفی و در بررسی روش شناسی او، تحلیلی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مدرس مانند سایر دانشمندان اسلامی، عبرت انگیزی را فایده عمده تاریخ می داند. بر اساس نتایج پژوهش، ناآشنایی با روش نوین تاریخ نگاری، اندیشه تبلیغی در پس آثار تاریخی، اعتماد بر منابع معتبر و داده های تاریخی معتمد، گنجاندن متن نامه ها در گزارش های تاریخی، به کاربردن واژگان و اصطلاحات عربی و فارسی، جانب داری از مشایخ نقشبندی هورامان و حضور در متن گزارش ها، از جمله ویژگی های بارز سبک مدرس در تدوین و نگارش آثار تاریخی، و عواملی چون اوضاع سیاسی عراق و نیاز کردها به هویت پروری، میل به شناساندن خدمات دانشمندان کردستان به جهان اسلام و تبلیغ اسلام در کردستان در چهارچوب زنده کردن نام دانشمندان کرد، شماری از دلایل اصلی گرایش او به تاریخ نگاری هستند.

Keywords:

ملا عبدالکریم مدرس , آثار تاریخی , روش شناسی تاریخی , کرد , کردستان