تحلیل روند پوشش گیاهی با استفاده از سری زمانی NDVI ماهواره مودیس در شمال شرق ایران ۱

سابقه و هدف: پوشش گیاهی اهمیت زیادی در تامین مواد آلی، تنظیم چرخه کربن و تبادل انرژی در سطح زمین دارد. در سال های اخیر، تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی، رویدادهای مکرری مانند سیل، دما بالا و خشک سالی را ایجاد کرده که می تواند به اکوسیستم های زمینی آسیب برساند. تغییرات آب و هوایی ناشی از تغییر اقلیم مستقیما بر رشد پوشش گیاهی تاثیر می گذارد؛ از سوی دیگر، تغییرات پوشش گیاهی نیز با تنظیم آب، تبادل انرژی و غلظت دی اکسیدکربن به تغییرات آب و هوایی باز خورد نشان می دهد.مواد و روش ها: در این پژوهش، که باهدف بررسی روند تغییرات پوشش گیاهی در منطقه موردمطالعه در طی دوره زمانی ۲۰۱۸-۲۰۰۱ صورت گرفت از داده های سری زمانی ترکیبی ۱۶ روزه MODIS-NDVI به نام MOD۱۳Q۱ با اندازه تفکیک مکانی ۲۵۰ متر استفاده شد. جهت بررسی روند تغییرات پوشش گیاهی و معنی داری آن در این پژوهش، روش غیرپارامتری من-کندال به کار گرفته شد. همچنین ارتباط روند تغییرات پوشش گیاهی با ارتفاع نیز بررسی شد.یافته ها: نتایج این تحقیق نشان داد از کل مساحت منطقه موردمطالعه ۵۲ درصد منطقه روند کاهشی پوشش گیاهی داشته و مابقی روند افزایش پوشش گیاهی را نشان داد که البته روند کاهش معنادار پوشش گیاهی در حدود ۵ و ۱ درصد به ترتیب در ۳۶ و ۳۲ درصد از منطقه رخ داده است. همچنین ۳۱ و ۲۶ درصد از مساحت منطقه موردمطالعه دارای روند افزایش معنادار پوشش گیاهی در سطح ۵ و ۱ درصد بود. در بررسی ارتباط آماره z من کندال با ارتفاع نتایج نشان داد با افزایش ارتفاع آماره z من کندال افزایش می یابد و ضریب همبستگی ارتفاع با آماره z حدود ۶۲/۰ می باشد. در حقیقت روندهای مثبت معنادار پوشش گیاهی در ارتفاعات بالاتر و روندهای منفی معنادار پوشش گیاهی در ارتفاعات پایین رخ می دهد و بررسی محل تقاطع خطوط معناداری ۹۵ و ۹۹ درصد با خط برازش یافته به ترتیب ارتفاعات ۲۰۳۰ و ۱۸۶۰ متر برای روند معنادار مثبت در حد ۹۵ و ۹۹ درصد و ارتفاعات ۶۷۰ و ۸۴۰ برای روند منفی در حد ۹۵ و ۹۹ درصد به دست آمد به عبارتی در ارتفاعات بالای ۲۰۳۰ و ۱۸۶۰ متر روند تغییرات پوشش گیاهی مثبت و در ارتفاعات کمتر از ۶۷۰ و ۸۴۰ متری روند تغییرات پوشش گیاهی به طور معناداری کاهشی است.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش روند معنادار سبزینگی پوشش گیاهی را در ارتفاعات بیش از ۲۰۰۰ متر منطقه نشان داد که در حقیقت با افزایش دمای ناشی از تغییر اقلیم در ارتفاعات این امکان به وجود آمده که با افزایش طول دوره رشد و وقوع شرایط دمایی مناسب رشد در ارتفاعات شرایط زیستی برای رشد بیشتر گیاهان در ارتفاعات مناسب شده که این افزایش پوشش گیاهی بیشتر در شرق و شمال شرق منطقه موردمطالعه است. همچنین روند معنادار کاهش پوشش گیاهی در مناطق کم ارتفاع کمتر از ۶۷۰ متر نیز می-تواند به دلیل افزایش نیاز آبی گیاهان کم ارتفاع و وقوع تنش های دمایی در این نقاط باشد که این کاهش ها بیشتر در نوار شرقی، جنوبی و ارتفاعات پایین منطقه موردمطالعه هست؛ اما به نظر می رسد نقاط مابین این دو حد ارتفاعی روند معناداری در تغییرات پوشش گیاهی نداشته اند.

Keywords:

تغییر پوشش گیاهی , تحلیل روند , سری زمانی , من-کندال , MODIS-NDVI