متن شناسی انتقادی تذکره های چهار مقاله، لباب الالباب، نفحات الانس و تذکره الشعرا

تذکره ها، نسل نخستین تاریخ ادبیات فارسی هستند و متن شناسی انتقادی این تذکره ها، با هدف چگونگی شکل گیری، دگردیسی ، زمینه های پیدایش تذکره ها و دوره بندی تاریخی و فرازو فرود آن ها را در طول تاریخ ادبی بازمی تاباند. آفت هایی مانند سطحی نگری، سجع پردازی ، موجز نویسی و حب و بغض، به شماری ازاین تذکره های ادبی راه یافته است. متن شناسی تذکره ها، مستلزم بهره گیری از «تفکر انتقادی» است تا بتوان به ارزیابی هدفمند، دقیق و علمی تذکره ها دست یافت، تفکر تحلیلی و ارائه نظریه های علمی را فراهم کرد، از سنت های ناروا و کژمدارانه ادبی دوری گزید و خواننده را با بافت موقعیتی آفرینش متن تذکره ها آشناکرد. در این پژوهش، که جامعه آماری آن چهار تذکره برگزیده جریان ساز(یک تذکره پیشامغولی: چهار مقاله و سه تذکره پسامغولی: لباب الالباب، نفحات الانس، تذکره الشعرا) را تا آغاز سده ۱۰ق. در بر می گیرد، در چارچوب متن شناسی انتقادی به بررسی عناصر ساختار درونی و بیرونی مسلط در هر عصر و نیزتوصیف و تبیین رویکردهای گوناگون شیوه های تذکره نویسی و سنت شکنی و نوآوری، انگیزه ها خواهیم پرداخت؛ هم چنین می کوشیم با روشی تحلیلی- توصیفی، به شناخت رده بندی، کشف روابط و مناسبات میان تذکره ها، تاثیر و تاثرات آن ها و به ویژه نقش عناصر درونی و بیرونی در تطورات تذکره نویسی دست یابیم. ارتقای سطح ژرف نگری و ارزش گذاری خواننده امروز نسبت به متن تذکره ها، طبقه بندی و بالابردن سطح نظریه پردازی ادبی آن ها، از جمله ضرورت های بهره گیری از متن شناسی انتقادی در بررسی و تحلیل نسل نخستین تاریخ ادبیات فارسی است.

Keywords:

متن , انتقاد , تذکره ها , تاریخ ادبی , مغول