بررسی عناصر عرفان عملی در مثنوی معنوی مولانا

عرفان که شناسایی و شهود مستقیم باری تعالی از راه کشف و شهود قلبی است، به عنوان پدیداری معنوی، دارای دو بخش عملی و نظری است. بخش عملی عرفان، بیانگر سیر و سلوک عرفانی است که در حوزه عقل عملی سالک قرارمی گیرد. نظریه پردازان این حوزه از جنبه های مختلفی به عرفان عملی توجه نمودند و توجه به هر بعدی را به عنوان یکی از مولفه های عرفان عملی برشمردند. به نظر می رسد اکثریت این مولفه ها در مثنوی مولانا قابل ردیابی و بررسی است. مولانا در مثنوی، طی مراحل کمال انسانی را براساس شیوه ای خاص برای نیل به معرفت الهی ارائه نموده و به تشریح این سیر و سلوک عرفانی پرداخته است. از این رو در پژوهش حاضر تلاش می شود با تکیه بر روش توصیفی–تحلیلی، به این پرسش پاسخ داده شود که برجسته ترین مولفه عرفان عملی در مثنوی مولانا کدام است؟ نتایج نشان می دهد شرایط سیر و سلوک عرفان عملی و دستورالعمل های آن از برجسته ترین این مولفه ها در مثنوی است. بنابراین از منظر مولانا، گرچه عارف در طی مراتب سیر و سلوک باید به ابزار عشق متوسل شود؛ اما این عشق وسیله ای است برای رسیدن به هدف غایی عرفان. همچنین در عرفان عملی مولانا، سلوک اهل معرفت بدون ارشاد و دستگیری پیری که خود این راه را رفته، به سرانجام نمی رسد.

Keywords:

عرفان عملی , هدف , شرایط , دستورالعمل ها , موانع , مولانا , مثنوی معنوی