ارزیابی توان اکولوژیک سرزمین در استان گلستان به منظور توسعه کاربری های کشاورزی با رویکرد آمایش سرزمین

ارزیابی توان اکولوژیک تعیین می کند که هر یک از فعالیت های انسانی در کدام پهنه از سرزمین قابل انجام دادن است و بالعکس در هر یک از پهنه ها چه فعالیت هایی قابل انجام دادن نیست یا انجام دادن آن صرفه اقتصادی به دنبال ندارد یا مخرب پایداری محیطی است. هدف از این پژوهش ارزیابی توان اکولوژیک سرزمین در استان گلستان، به منظور توسعه کشاورزی (کشت گندم)، با رویکرد آمایش سرزمین و بررسی عوامل موثر بر توان اکولوژیک کشاورزی بود. پژوهش به روش اکتشافی و گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانهای انجام شد. ابتدا عوامل و شاخصهای موثر شامل آبوهوا، بارندگی، دما و درجه حرارت، تبخیر، توپوگرافی (ارتفاع)، شیب، جهت شیب، کاربری اراضی، منابع آبی، پهنههای سیلاب، تیپ اراضی، فرسایش، خاک شناسایی شدند و در مرحله بعد مکانیابی بهینه و مناسب کشت گندم با استفاده از نرمافزارArc GIS و آزمونهای آن، به منظور پهنهبندی مناطق مستعد کشت گندم، در چهار مرحله صورت پذیرفت؛ بدین صورت که دادههای خام لایههای مورد نظر شناسایی و نواحی مناسب کشتوکار تعیین و کلاسبندی شدند. مقادیر مناسب به لایههای اشاره شده داده شد تا نقشه لایه نهایی جهت پهنهبندی مناطق مستعد کشت گندم تولید شود. در نهایت، با رویهمگذاری لایه مناطق زیر کشت گندم بر لایههای مورد نظر، نقشه توان اکولوژیک منطقه تهیه شد و سپس به سه طبقه نهایی اراضی با توان مناسب و بالا (حدود ۱۳ درصد)، اراضی با توان متوسط (بیش از ۸۰ درصد)، اراضی با توان کم یا بدون توان (حدود ۵ درصد) کلاسبندی شدند. قلمرو میانی استان دارای حاصلخیزترین زمینهای کشاورزی و اقلیم نیمه مرطوب و معتدل مدیترانهای (جلگههای پایکوهی البرز) است. در نتیجه بهترین نواحی کشت قلمرو میانی استان و نواحی جنوبی استان، به دلیل دارا بودن خاک عمیق زراعی با کیفیت نسبتا مطلوب و بارندگی مناسب، است.

Keywords:

Ecological capability evaluation , Sustainable Development , Land use , land suitability , Golestan province