تحلیل همبستگی فضایی تحولات جمعیتی با تغییرات شدت آسیب پذیری یک دهه اخیر کلان شهر تهران

کلان شهرها، به واسطه جمعیت کلان شهری، بیش از سایر شهرها در معرض آسیب ناشی از بلایای محیطی قرار دارند و اغلب به طور روزافزون میزان آسیب‎پذیری آن ها در حال افزایش است. ارزیابی آسیب‎پذیری، به ویژه در بازه‎های زمانی مشخص، پایه‎های جدیدی را برای برنامه‎ریزی و مدیریت شهری بهتر فراهم آورده است. علاوه بر این، طی سالیان اخیر، مفهوم واژه آسیب‎پذیری در چارچوب بررسی ارتباط بین سیستم‎های به هم پیوسته طبیعی انسانی و به تبع آن در اکولوژی انسانی همواره مورد توجه قرار گرفته است. از سوی دیگر، جابه جایی‎های جمعیتی در مناطق مختلف شهرهای بزرگ همواره تابع الگوهای مختلف است. ازین رو، هدف اصلی از پژوهش حاضر شناسایی ارتباط فضایی تحولات جمعیتی مناطق کلان شهر تهران با تغییرات شدت آسیب پذیری محیطی طی یک دهه اخیر بود. روش‎شناسی پژوهش مشتمل بر ارزیابی آسیب‎پذیری در سه لایه آسیب های ناشی از مخاطرات طبیعی، آسیب های ناشی از ساختار شهری، و آسیب‎های محیطی طی دهه اخیر شهر تهران است. همچنین، با استفاده از نتایج سرشماری، تغییرات جمعیتی در ۲۲ منطقه شهر تهران در یک دهه اخیر بررسی شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که نیمه جنوبی شهر در یک دهه اخیر بیشترین افزایش آسیب پذیری را داشته که موجب بیشترین کاهش جمعیت شده است. البته باید به منطقه ۱۸، که در پهنه غربی شهر واقع شده، اشاره کرد که به رغم افزایش آسیب پذیری با افزایش جمعیت روبه رو بوده است. پهنه شرقی نیمه شمالی شهر هم با افزایش آسیب پذیری همراه بوده که طی دهه اخیر دچار افزایش شدید جمعیت شده است. این تحولات می تواند در بحران های احتمالی آینده این بخش از شهر را به شدت دچار چالش کند. همچنین، در پهنه غربی نیمه شمالی کاهش آسیب پذیری همراه افزایش جمعیت شهری حادث شده است که باید به ظرفیت پذیری جمعیت مورد قبول این بخش از شهر (به ویژه منطقه ۲۲) از حیث تغییرات آسیب پذیری توجه ویژه شود.

Keywords:

Environmental Vulnerability , Population changes , Population capacity , Urban Management , Tehran Metropolis