نقد و بررسی مجموعه عرایض در دوره ناصری

عرایض متضمن مسائل مختلفی است که گریبانگیر مردم بوده است و چون این مسائل از طرق عادی رفع و رجوع نمی شد، صاحبان عرایض به پادشاه پناه می بردند و به او نامه می نوشتند؛ پادشاه نیز  یا خود مستقیما به آن ها پاسخ می داد یا شاهزادگان و حکام و سایر مقامات را وادار به پاسخ گویی به صاحب عریضه می کرد. هدف پژوهش حاضر شناخت مسائل و مشکلات گریبانگیر مردم در دوره ناصری است. مساله پژوهش حاضر این است که چرا مردم عادی، عرایض خود را مستقیما به شخص اول مملکت یعنی پادشاه می نوشتند و عمده مشکلات مردم در چه حوزه هایی بوده و چه اقشاری از طبقات اجتماعی را شامل می شده است؟ روش تحقیق در این پژوهش، تحریر مقدمه تحلیلی بر اساس روش تاریخی (استقرایی) و شیوه نگارش و تدوین آن توصیفی-تحلیلی است. استخراج اطلاعات و داده ها نیز به صورت کتابخانه ای صورت گرفته است. بررسی و تحلیل عریضه ها نشان می دهد که شکل نگرفتن نهادها و ساختارهای اداری، نبود امنیت جانی و مالی عریضه نویسان از سوی حاکمان محلی و مهم تر از همه توجه و پیگیری شخص شاه به مطالبات و تقاضاهای مردم موجب می شد تا آنان عریضه های خود را به شخص اول مملکت یعنی، ناصرالدین شاه، تقدیم کنند.  

Keywords:

ایران , قاجار , ناصرالدین شاه , عریضه , تظلم نامه