بررسی جامعه شناسانه گزینش واژگان معنادار بر اساس نظریه و رویکرد انتقادی گفتمان فرکلاف در اشعار خاقانی

شاعران و هنرمندان به شیوه ها و انواع روش های مختلف، نگرش های اجتماعی خویش را در آثارشان ارائه می-کنند. واژه ها در شعر، ابزار توصیف و تصویرسازی هستند که می توانند بار معنایی گسترده ای را منعکس سازند؛ چرا که در شعر، به سبب استفاده متفاوت از زبان، واژه ها با طیف وسیعی از معنا حضور می یابند؛ از این رو شناخت واژگان شعر، می تواند نقش مهمی در شناخت متن و از سوی دیگر در تفسیر شرایط و اوضاع اجتماعی زمانه داشته باشد. این پژوهش، بر اساس اهمیت و نقش واژه ها و معنی دار بودن آنها و تاثیراتی که محیط اجتماعی در گزینش و انتخاب آنها دارد، با روش توصیفی- تحلیلی و بر مبنای داده های کتابخانه ای و با توجه به رویکرد گفتمان انتقادی فرکلاف در سه محور توصیف، تفسیر و تبیین، به بررسی سویه های معنادار واژگان از نظر جامعه شناسی زبان در اشعار خاقانی می پردازد. یافته های پژوهش، حاکی از آن است که خاقانی با نگاهی وقاد و نکته سنجانه، بسیاری از زوایای جامعه شناسی روزگار خویش را به تصویر کشیده است. تصاویری که خاقانی از اوضاع اجتماع، معاش، طبقات اجتماعی، مشاغل و... با ظرافت هر چه تمام تر ارائه داده است. با توجه به رویکرد انتقادی فرکلاف در سطوح یاد شده، زبان خاقانی به عنوان یک کردار اجتماعی، مسائل گوناگون از روابط و هویت های اجتماعی را نشان می دهد.

Keywords:

خاقانی , دیوان , گفتمان انتقادی , جامعه شناسی , واژگان معنادار