واکاوی نقش و جایگاه شهروندان در برنامه ریزی و توسعه شهری در راستای تحقق بخشی شهرسازی مشارکتی

نقش انکارناپذیرمردم در حل مسائل و مشکلات جامعه شهری، موضوع مشارکت شهروندان را به ضرورتی آشکار دربرنامه ریزی و توسعه شهری تبدیل کرده است. مشارکت مردم که اکنون به عنوان یکی از ارکان اصلی فعالیت برنامه ریزیو مدیریت شهری شناخته میشود در سطوح و درجات مختلف، امکان پذیر است. درپایین ترین سطح، دخالت شهرونداندر فرایند برنامه ریزی میتواند به اتخاذ تصمیمات پایدارتر، با اعتبار بیشتر و مبتنی بر نیازهای طیف وسیعتری از مردممنجر شود و در بالاترین سطح، مشارکت مردمی میتواند سبب گسترش و تقویت مردمسالاری از طریق شیوه هایمشورتی، مستقیم و صریح گردد. امروزه مشارکت مردمی و نحوه جذب افراد به امور شهری در سرفصل بسیاری از بخشهای برنامه ریزی و توسعه شهرها قرار گرفته است. تا چندی پیش تهیه طرح های جامع و تفصیلی یکی از متداولترین راه های تعیین نحوه توسعه کالبدی شهرها بوده است. این طرح ها توسط برنامه ریزان و بدون درنظر گرفتن افرادساکن و اشخاصی که تحت تاثیر این برنامه ها قرار می گیرند تهیه می شود و به همین دلیل با موانع اجرایی بسیاریاز جمله عدم همکاری افراد مواجهه می گردند. این در حالیست که امور شهری به خصوص برنامه ریزی و تسعه شهرهادر بسیاری از کشورهای توسعه یافته با مردم و یا گاها توسط شهروندان و ذی نفعان تدوین می شود. لذا این مسئلهبستری لازم را برای نگارش پژوهش حاضر فراهم کرده است. از اینرو پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و باهدف بررسی امکان سنجی رویکرد مشارکتی در توسعه شهرها و همچنین، شناخت جایگاه رویکرد مشارکتی درشهرهای امروزی و راهکارها و پیشنهادهایی به منظور ارتقاء مشارکت و همچنین شناخت موانع و مشکلات مشارکتدر شهرها به منظور بالا بردن کیفیت زندگی و رضایتمندی اجتماعی شکل گرفته است که غالب مطالعات آن از نوعاسنادی (کتابخانه ایی) استوار بوده است. با استناد به نتایج این پژوهش می توان این گونه برآورد نمود که، هر اندازهشناخت افراد از ابعاد مشارکت بیشتر باشد گرایش به مشارکت آنها نیز بیشتر خواهد بود و هر اندازه فرد احساس تعلقبیشتری به محل سکونت خود داشته باشد، گرایش وی به مشارکت افزایش خواهد یافت. مدیران و برنامه ریزان شهریباید بدانند که اگر در جامعه همبستگی و اتفاق و اتحاد به وجود آید و بدنه جامعه از راس هرم مدیریتی جدا نشود تنهااز این طریق ممکن، مشارکت شهروندان و احترام به نظرات و ایده های آنان است و این مهم را از هر طریقی که میسرباشد باید انجام داد.

Keywords:

برنامه ریزی شهری , شهرسازی مشارکتی , شهرسازی اجتماعی , رویکرد مشارکتی