نقد و تحلیل «توتالیتاریسم» در کتب «بایسته های حقوق اساسی» و «حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی»

یکی از مباحث مهم حقوق اساسی، مقوله «رژیمهای سیاسی» است. در تقسیمبندی رژیمهای سیاسی نیز همواره توتالیتاریسم مورد توجه ویژهای است. با این وجود، منبع الهام حقوقدانان برای بحث از رژیمهای سیاسی، آراء و آثار اندیشمندان سیاسی است. چراکه این موضوع اصولا ماهیت سیاسی دارد. با مطالعه آثار سیاسی مربوطه، درمییابیم که نظریات اندیشمندان سیاسی و آراء برخی حقوقدانان چون ابوالفضل قاضی و سیدمحمد هاشمی در زمینه توتالیتاریسم، تفاوت دارند. طبیعتا ملاک بحث و گفتگو در اینجا باید آثار اندیشمندانی مانند هانا آرنت باشد که خود در چارچوب رژیمهای توتالیتر نشو و نما یافته و مطالعه خود را به طور ویژه بر این حوزه متمرکز کردهاند. بررسی آثار این گروه، آشکار میکند که توتالیتاریسم به مثابه مصداق نوین نظام سلطه در دو قرن اخیر، دارای ویژگیهایی چون داشتن پایگاه اجتماعی، وجود حزب واحد و ... است و ماهیتا با مونوکراسیهای تودهای یکسان است. بعلاوه، توتالیتاریسم با رژیمهای دیکتاتوری تفاوتهای بنیادینی از منظر نحوه به قدرت رسیدن حاکمان، لزوم یا عدم لزوم کسب حمایت مردمی، نوع رابطه حاکم با سایر مقامات و ... دارد. حال آنکه در کتب بایستههای حقوق اساسی و حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی، توتالیتاریسم به عنوان یکی از ویژگیهای مونوکراسی تودهای مدنظر قرار گرفته و از سویی نیز در اثر دوم، توتالیتاریسم با دیکتاتوری یکسان پنداشته شده است.

Keywords:

توتالیتاریسم , مونوکراسی توده ای , رژیم سیاسی , جامعه توده وار , حزب واحد