معناشناسی تاریخی ادبی واژه «قسوره»

Publish Year: 1400
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 311

This Paper With 26 Page And PDF Format Ready To Download

  • Certificate
  • من نویسنده این مقاله هستم

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این Paper:

شناسه ملی سند علمی:

JR_TSHQ-5-9_003

تاریخ نمایه سازی: 21 آبان 1401

Abstract:

واژه «قسوره» از واژگان تک کاربرد قرآن است که در آیه ۵۱ سوره مدثر به کار رفته است. عالمان لغت و مفسران درباره ریشه، معنا و اصالت این واژه دیدگاه یکسانی ندارند. برخی این واژه را معرب از زبان فارسی و عده ای از زبان حبشی می دانند. این پژوهش به روش تاریخی و تحلیلی به دنبال پاسخ به این سوال است که ریشه و معنای این واژه چیست؟ در اشعار جاهلیت، قرآن و روایات این واژه به چه معنایی به کار رفته است و آیا می توان معرب بودن این واژه را از زبان فارسی یا حبشی پذیرفت؟ از بررسی تفصیلی و تحلیل منابع مختلف لغوی، اشعار جاهلیت و کتاب های معرب نویسان این نتیجه به دست می آید که این واژه در عربی، دارای ریشه از «قسر» بوده و از آن فعل و شبه فعل ساخته شده است؛ کاربرد این واژه در منابع کهن و اشعار جاهلیت فرضیه معرب بودن آن را از زبان فارسی و یا حبشی رد می کند. درباره معنای این واژه هم دیدگاه های مختلفی از سوی عالمان لغت و مفسران مطرح شده است که بهترین دیدگاه این است که این واژه به معنای شیر (حیوان درنده) یا شکارچیان تیرانداز می باشد.

Keywords:

قسوره , شیر , معرب فارسی , آیه ۵۱ سوره مدثر , معناشناسی

Authors

مجتبی نوروزی

استادیار گروه علوم قرآن و تفسیر دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم مشهد ایران

محمد مکفی رودی

دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشکده تربیت مدرس قرآن مشهد،

مراجع و منابع این Paper:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :
  • قرآن کریم: ترجمه آیت­الله مکارم شیرازی ...
  • ابنابیحاتم، عبدالرحمن بن محمد (۱۴۱۹ه.ق): «تفسیر القرآن العظیم ابن ابی ...
  • ابنابیزمنین، محمدبن عبدالله (۱۴۲۴ق): «تفسیر ابن ابی زمنین»، بیروت: دارالکتب ...
  • ابن اثیر جزری، مبارک­بن محمد شیبانی (۱۳۶۷ه.ش): «النهایه فی غریب ...
  • ابنجوزی، عبدالرحمن بن علی (۱۴۲۲ق): «زاد المسیر فی علم التفسیر»، ...
  • ابن درید، محمدبن حسن (۱۹۸۸م): «جمهره اللغه»، بیروت: دار العلم ...
  • ابن سیده، علی­بن اسماعیل (۱۴۲۱ق): «المحکم و المحیط الاعظم»، مصحح: ...
  • ابن سیده، علی­بن اسماعیل (بی تا): «المخصص»، بیروت: دارالکتب العلمیه، ...
  • ابنعاشور، محمدطاهر (۱۴۲۰ق): «تفسیر التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن ...
  • ابن فارس، احمدبن فارس (۱۴۰۴ق): «معجم مقاییس اللغه»، مصحح: هارون ...
  • ابنقتیبه، عبدالله بن مسلم (۱۴۱۱ق): «تفسیر غریب القرآن ابن قتیبه»، ...
  • ابنکثیر، اسماعیل­بن عمر (۱۴۱۹ق): «تفسیر القرآن العظیم»، محقق: محمدحسین شمسالدین، ...
  • ابن منظور، محمدبن مکرم (۱۴۱۴ق): «لسان العرب»، مصحح: جمال­الدین میردامادی، ...
  • ابوالفتوح رازی، حسین­بن علی (۲۰۰۳م): «روض الجنان و روح الجنان ...
  • ابوعبیده، معمربن مثنی (۱۳۸۱ق): «مجاز القرآن»، محقق: فواد سزگین، قاهره: ...
  • ازهری، محمدبن احمد (۱۴۲۱ق): «تهذیب اللغه»، بیروت: دار احیاء التراث ...
  • ادی شیر، السید (۱۳۸۶ش): «واژه های فارسی عربی شده»، مترجم: ...
  • اسماعیل صینی، محمود (۱۴۱۴ق): «المکنز العربی المعاصر»، بیروت: مکتبه لبنان ...
  • امام شوشتری، محمدعلی (۱۳۴۷ش): «واژه های فارسی در زبان عربی»، ...
  • بدوی، عبد الرحمن؛ سیدی، سید حسین (۱۳۸۳ش): «دفاع از قرآن ...
  • بغوی، حسین­بن مسعود (۱۴۲۰ق): «تفسیر البغوی المسمی معالم التنزیل»، بیروت: ...
  • بقاعی، ابراهیم­بن عمر (۱۴۲۷ق): «نظم الدرر فی تناسب الآیات و ...
  • بلاسی، محمد السید علی (۲۰۰۱م): «المعرب فی القرآن»، بنغازی: جمعیه ...
  • ثعلبی، احمدبن محمد (۱۴۲۲ق): «الکشف و البیان المعروف بتفسیر الثعلبی»، ...
  • جبران مسعود، (۱۳۸۹ش): «فرهنگ الفبایی عربی فارسی»، ترجمه: رضا انزابی ...
  • جفری، آرتور (۱۳۸۶ش): «واژه­های دخیل در قرآن»، مترجم: فریدون بدرهای، ...
  • جوهری، اسماعیل­بن حماد، (۱۳۷۶ش): «تاج اللغه و صحاح العربیه»، مصحح: ...
  • حفنی، عبد المنعم (۲۰۰۴م): «موسوعه القرآن العظیم»، القاهره: مکتبه مدبولی، ...
  • حمیری، نشوان­بن سعید (۱۴۲۰ق): «شمس العلوم و دواء کلام العرب ...
  • خازن، علی­بن محمد (۱۴۱۵ق): «تفسیر الخازن المسمی لباب التاویل فی ...
  • دینوری، عبدالله بن محمد (۱۴۲۴ق): «تفسیر بن وهب المسمی الواضح ...
  • راغب اصفهانی، حسین­بن محمد (۱۴۱۲ق): «مفردات الفاظ قرآن»، مصحح: صفوان ...
  • زحیلی، وهبه (۱۴۱۱ق): «التفسیر المنیر»، دمشق: دارالفکر، چاپ دوم ...
  • زرکشی، محمدبن عبدالله (۱۴۱۰ق): «البرهان فی علوم القرآن»، بیروت: دارالمعرفه، ...
  • زمخشری، محمودبن عمر (۱۴۰۷ق): «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و ...
  • ________________ (۱۹۷۹م): «اساس البلاغه»، بیروت: دار صادر، چاپ اول ...
  • ________________ (۱۴۱۷ق): «الفائق فی غریب الحدیث»، بیروت: دارالکتب العلمیه، چاپ ...
  • سمرقندی، نصربن محمد (۱۴۱۶ق): «تفسیر السمرقندی المسمی بحرالعلوم»، محقق: عمر ...
  • سیوطی، جلال­الدین (۱۴۲۱ق): «الاتقان فی علوم القرآن»، بیروت: دارالکتاب العربی، ...
  • ___________ (۱۴۰۸ق): «المهذب فیما وقع فی القرآن من المعرب»، تحقیق: ...
  • ___________ (۱۴۳۱ق): «المتوکلی فیما فی القرآن من اللغات العجمیه»، تحقیق: ...
  • شوکانی، محمد (۱۴۱۴ق): «فتح القدیر»، دمشق: دار ابن کثیر، چاپ ...
  • شیبانی، محمدبن حسن (۱۹۷۵م): «کتاب الجیم»، مصحح: ابراهیم ابیاری، قاهره: ...
  • شیخ علوان، نعمهالله بن محمود (۱۹۹۹م): «الفواتح الالهیه و المفاتح ...
  • صابونی، محمدعلی (۱۴۰۵ق): «التبیان فی علوم القرآن»، بیروت: عالم الکتب، ...
  • صاحب بن عباد، اسماعیل (۱۴۱۴ق): «المحیط فی اللغه»، مصحح: محمدحسن ...
  • صنعانی، عبدالرزاق بن همام (۱۴۱۱ق): «تفسیر القرآن العزیز المسمی تفسیر ...
  • طاهری، حبیب الله (۱۳۷۷): «درس­هایی از علوم قرآنی»، قم: اسوه، ...
  • طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۰ق): «المیزان فی تفسیر القرآن»، بیروت: موسسه الاعلمی ...
  • طبرانی، سلیمان­بن احمد (۲۰۰۸م): «التفسیر الکبیر تفسیر القرآن العظیم طبرانی»، ...
  • طبرسی، فضل­بن حسن (۱۳۷۲ش): «مجمع البیان فی تفسیر القرآن»، مصحح: ...
  • ______________ (۱۴۱۲ق): «تفسیر جوامع الجامع»، قم: حوزه علمیه قم، چاپ ...
  • طبری، محمدبن جریر (۱۴۱۲ق): «جامع البیان فی تفسیر القرآن تفسیر ...
  • طریحی، فخرالدین بن محمد (۱۳۷۵ش): «مجمع البحرین»، مصحح: احمد حسینی ...
  • طوسی، محمدبن حسن (بی تا): «التبیان فی تفسیر القرآن»، بیروت: ...
  • علاف، ادیب (۱۴۲۲ق): «البیان فی علوم القرآن»، دمشق: مکتبه الفارابی، ...
  • فخر رازی، محمدبن عمر (۱۴۲۰ق): «التفسیر الکبیر مفاتیح الغیب»، بیروت: ...
  • فراء، یحیی­بن زیاد (۱۹۸۰م): «معانی القرآن فراء»، محقق: محمدعلی نجار ...
  • فراهیدی، خلیل­بن احمد (۱۴۰۹ق): «کتاب العین»، قم: نشر هجرت ...
  • فیروزآبادی، محمدبن یعقوب (۱۴۱۵ق): «القاموس المحیط»، بیروت: دارالکتب العلمیه، چاپ ...
  • قرشی بنایی، علی­اکبر (۱۳۷۱ش): «قاموس قرآن»، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ ...
  • قرطبی، محمدبن احمد (۱۳۶۴ش): «الجامع لاحکام القرآن»، تهران: ناصر خسرو، ...
  • قمی، عباس (۱۳۸۶ش): «الدر النظیم فی لغات القرآن العظیم»، مترجم: ...
  • قمی، علی­بن ابراهیم (۱۳۶۳ش): «تفسیر القمی»، محقق: طیب موسوی جزایری، ...
  • ماتریدی، محمدبن محمد (۱۴۲۶ق): «تاویلات اهل السنه تفسیر الماتریدی»، محقق: ...
  • ماوردی، علی­بن محمد (بی تا): «النکت و العیون تفسیر الماوردی»، ...
  • مجلسی، محمدباقر بن محمد تقی (۱۴۰۳ق): «بحار الانوار»، بیروت: دار ...
  • مرتضی زبیدی، محمدبن محمد (۱۴۱۴ق): «تاج العروس من جواهر القاموس»، ...
  • مصطفوی، حسن (۱۳۶۸): «التحقیق فی کلمات القرآن الکریم»، تهران: وزارت ...
  • معرفت، محمدهادی (۱۴۱۸ق): «التفسیر و المفسرون»، مشهد: الرضویه للعلوم الاسلامیه، ...
  • _____________ (۱۴۱۵ق): «التمهید فی علوم القرآن»، قم: موسسه النشر الاسلامی، ...
  • مفید، محمدبن محمد (۱۴۱۳ق): «الاختصاص»، مصحح: علی­اکبر غفاری و محمود ...
  • _____________ (۱۴۱۳ق): «الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد»، مصحح: ...
  • مقاتل بن سلیمان (۱۴۲۳ق): «تفسیر مقاتل بن سلیمان»، محقق: عبدالله ...
  • مهدوی، حمید (۱۳۹۳): «فرهنگ مبین»، تهران: نشر احسان، چاپ اول ...
  • موسی، حسین یوسف (۱۴۱۰ق): «الافصاح فی فقه اللغه»، قم: مکتب ...
  • نحاس، احمد بن محمد (۱۴۲۱ق): «اعراب القرآن (نحاس)»، حاشیه نویس: ...
  • هروی، محمدبن یوسف (۱۳۸۷ش): «بحر الجواهر(معجم الطب الطبیعی)»، قم: جلال ...
  • یزیدی، عبدالله­بن یحیی (۱۴۰۵ق): «غریب القرآن و تفسیره»، محقق: الحاج ...
  • نمایش کامل مراجع