واکاوی ترجمه اصطلاحات بر پایه صافی فرهنگی (موردپژوهی: ترجمه عربی سلیم عبدالامیر حمدان از رمان های شازده احتجاب و آینه های دردار هوشنگ گلشیری)

الگوی تحلیل انتقادی ترجمه که ترجمه را بر پایه مفهوم «تصفیه» بازتعریف می کند بر پایه نظریه زبان شناسی سازگانی نقش گرای هلیدی (۱۹۷۸) بنا شده و یک رویداد ارتباطی را از صافی های زبانی، فرهنگی و ایدئولوژیکی می گذراند. حال به گونه ویژه، هرگاه مترجم نیاز به کاربرد صافی فرهنگی احساس کند، می توان انتظار داشت که نتیجه کار او به طور نسبی به سوی ترجمه پذیرفتنی گرایش پیدا می کند. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی-تحلیلی در پی آن است که شیوه کاربرد صافی فرهنگی را در ترجمه عربی سلیم عبدالامیر حمدان از دو رمان «شازده احتجاب/ الامیر احتجاب» و «آینه های دردار/ مرایا الذات» هوشنگ گلشیری که سرشار از تعبیرهای اصطلاحی است، ارزیابی کند و نشان دهد نحوه کاربرد صافی فرهنگی از سوی مترجم این دو اثر به چه میزان با ویژگی های بافتی در نظام مقصد تناسب دارد. به این منظور راهکارهای کلی مترجم در ترجمه این دو رمان را به چهار بخش تقسیم کردیم: ۱- رویکرد سلبی (حذف عبارت اصطلاحی)، ۲-کاربرد صافی فرهنگی با به کارگیری راهکار «معادل یابی»، ۳- کاربرد صافی فرهنگی با به کارگیری راهکار «معادل سازی» و ۴- انتقال لفظ گرا (ترجمه تحت اللفظی) اصطلاح مبدا به زبان مقصد. یافته های پژوهش نشان از آن دارد که مترجم، بافت فرهنگی تقریبا مشابهی را در نظام مقصد پیاده کرده است و از میان راهکارهای به کار گرفته، معادل یابی فرهنگی (۲/۵۹ درصد) پربسامدترین و حذف (۳/۲ درصد) کم بسامدترین مقدار را به خود اختصاص داده است.

Keywords:

صافی فرهنگی , ترجمه اصطلاحات , راهکارها , شازده احتجاب , آینه های دردار