تعیین مهمترین عوامل محیطی تاثیرگذار بر پراکنش گونه های گیاهی برای برنامه های احیاء مراتع سرخ ده، استان سمنان

چکیده مبسوط     مقدمه: با توجه به اینکه تعداد عوامل محیطی موثر بر اکوسیستم ­های طبیعی از جمله مراتع بسیار زیاد هستند تعیین مهمترین آنها در مدیریت اراضی و برنامه­ های اصلاحی برای صرفه­ جویی در هزینه و زمان ضروری است. برای این منظور از گذشته تا کنون از روش­های زیادی از جمله روشهای آماری مختلفی نظیر رگرسیون و رستهبندی استفاده شده است در این راستا هدف تحقیق حاضر استفاده از رگرسیون لجستیک برای استخراج مهمترین عوامل خاکی، اقلیمی و توپوگرافی در مراتع سرخ ده سمنان است. مواد و روش­ ها: برای نمونه­ برداری از پوشش گیاهی، ابتدا منطقه به ۲۳ واحد نمونه برداری بر اساس شیب، جهت شیب، ارتفاع و زمین­ شناسی تقسیم شد و در هر واحد ۱۰پلات یک متر مربعی مستقر گردید. در هر واحد همگن ۳ نمونه خاک از  ۱۵ سانتی­متری سطح خاک برداشت شد. در مجموع ۶۹ نمونه خاک و ۱۶ متغیر محیطی شامل سه متغیر توپوگرافی (شیب، جهت و ارتفاع)، ده متغیر خاک (اسیدیته، هدایت الکتریکی، پتاسیم، فسفر، درصد آهک، کربن، نیتروژن، درصد شن، سیلت و رس)و سه متغیر اقلیم (میانگین رطوبت سالانه، میانگین درجه حرارت سالانه و میانگین بارندگی یالانه) اندازه­ گیری شدند. نتایج: نتایج نشان داد که مهم­ترین خصوصیات خاک در تفکیک تیپ­ های رویشی منطقه مورد مطالعه، بافت خاک، درصد آهک، نیتروژن، هدایت الکتریکی و هم­چنین از عوامل توپوگرافی جهت و شیب منطقه است. با توجه به روابط به­ دست آمده گونه ­های Salsola dendroides با اسیدیته و هدایت الکتریکی ارتباط معنی­دار و گونه Hypocylix kerneri بیشترین تاثیرپذیری را از درصد شن داشتند. گونه Salsola arbusculiformis  با آهک و درصد رس  و Artemisia aucheri با کربن آلی خاک، میانگین بارندگی سالیانه و درجه حرارات سالیانه رابطه مستقیم داشتند. گونه Salicornia herbaceae با اسیدیته درصد رس و پتاسیم و Halocnemum strobilaceum گونه با هدایت الکتریکی رابطه عکس داشت. همه مدل­های رگرسیون لجستیک در سطح یک درصد معنی ­دار بودند. نتیجه­ گیری: همان­طور­که نتایج تحقیق حاضر نشان داد این روش توانست به خوبی مهمترین عوامل و میزان تاثیرگذاری آنها را استخراج کند. از جمله مزایای این روش، امکان استفاده از داده های حضور یا عدم حضور گونه­ های گیاهی بدون استفاده از دیگر اطلاعات پوشش گیاهی نظیر درصد تاج پوشش گیاهی، تراکم و فراوانی که تحت ­تاثیر روش نمونه­ گیری، اندازه پلات و نوسان­ های بارندگی قرار می­ گیرند، است.

Keywords:

Dry rangeland , Environmental factors , Logistic regression , Presence of plant species , حضور گونه های گیاهی , رگرسیون لجستیک , عوامل محیطی , مراتع خشک