تاثیر بحران نقره بر اقتصاد غزنویان

یکی از مهم ترین منابع مالی اقتصاد غزنویان در دوره متقدم، یعنی از بدو استقرار غلامان به رهبری آلبتکین و سبکتکین در شهر غزنه (۳۵۱ق) تا پایان حکومت سلطان محمود (۴۲۱ق) اتکا بر نظام غنایم بود که پشتوانه اصلی ضرب سکههای مرغوب بود؛ اما از دوره سلطان مسعود (۴۳۲ ۴۲۱ق) با پیشامد بحران نقره مواجه شدند که طی آن ارزش پول رایج کاهش یافته و همچنین از تعداد ضرب مسکوکات با عیار بالا نیز کاسته شد. ازاین رو سلاطین متاخر غزنوی برای تامین هزینههای جاری و لشکری خویش به درآمدهای سهل الوصول دیگری روی آوردند. سوال اصلی این است که بحران نقره چه تاثیری بر تطور منابع درآمدی غزنویان داشتهاست؟ فرض این است که بحران نقره به واسطه کاهش عیار مسکوکات و کمبود آن در تجهیز سپاهیان سبب تطور منابع درآمدی غزنویان از نظام غنایم در جهت وابستگی بیشتر به عواید نظام مالیاتی گردید. روش مورداستفاده در این تحقیق، توصیفی تحلیلی است که بر پایه شواهد کیفی و کمی و مطالعه سکهشناسی استوار است. نتایج نشان میدهد که کاهش فتوحات در هند، هزینههای ناشی از اختلافات جانشینی و هزینههای هنگفت در امور غیرمولد، دولت غزنویان را با بحران نقره مواجه نمود و به تبع آن سلاطین غزنوی برای جبران منابع مالی ازدسترفته، به ویژه تامین مواجب نقدی سپاهیان به شکل حواله و تحمیلهای مضاعف به عواید نظام مالیاتی روی آوردند که این مسئله نیز بر دشواری حکمرانی آنان افزودهبود.

Keywords:

غزنویان , اقتصاد , بحران نقره , نظام غنایم , نظام مالیاتی