ارزیابی مورفولوژیکی و بیوشیمیایی تحمل به شوری ارقام جو در مناطق مرکزی ایران

یکی از بزرگترین چالش های کشاورزی، تنش های محیطی بخصوص تنش خشکی و شوری و تاثیر آن در تامین امنیت غذایی است. این آزمایش با هدف انتخاب رقم متحمل به تنش شوری جو و شناسائی سازوکارهای تحمل در ارقام جدید و قدیمی جو انجام گردید. آزمایش در طی دو سال ۹۷-۱۳۹۵ در منطقه میلشبار اردکان واقع در استان یزد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل ۹ رقم جو شش ردیفه شامل ارقام نیک، مهر، خاتم، ریحان، گوهران، نصرت، موروکو، افضل و فجر ۳۰ بود که در سه سطح شوری آب آبیاری شامل ۴، ۱۰ و ۱۴ دسی زیمنس بر متر بصورت طرح آزمایشی اسپلیت پلات مورد ارزیابی قرار گرفتند . صفات مورد بررسی شامل عملکرد و اجزای عملکرد و همچنین میزان سدیم و پتاسیم، آنزیم های اکسید کننده و رنگیزه های فتوسنتزی بود. نتایج آزمایش نشان داد که تیمار شوری بر روز تا سبز شدن، روز تا پنجه زنی و عملکرد دانه تاثیر معنی داری داشت. تنش شوری باعث کاهش اجزای عملکرد دانه گردید ولی این کاهش معنی دار نبود. تاثیر رقم بر فنولوژی گیاه و روز تا سبز شدن، پنجه زنی و رسیدگی معنی دار بود ولی بر عملکرد و اجزای عملکرد غیر معنی دار گردید. بررسی نتایج اثر متقابل نشان داد که اثر متقابل سال× شوری بر اجزای عملکرد دانه معنی دار گردید و همچنین اثر متقابل سال ×رقم بر وزن هزار دانه و عملکرد دانه و سال × شوری × رقم بر عملکرد دانه معنی دار شد. با افزایش تنش شوری میزان یون های سدیم در اندام های هوایی افزایش و میزان پتاسیم کاهش داشت بنابراین با افزایش شوری نسبت پتاسیم به سدیم کاهش پیدا کرد. بر اساس نتایج این آزمایش به نظر می رسد که ارقام متحمل علاوه بر دارا بودن پتانسیل بالای تولید بایستی دارای مکانیسم های جذب بالای پتاسیم و بیان ژنی بالا برای تولید آنزیم های محافظت کننده از تنش اکسیداتیو باشند تا بتوانند شوری های کم تا متوسط را تحمل نمایند.

Keywords:

تنش شوری , جو شش ردیفه , K/Na