نگاهی نو به آراء اسلام، روانشناسی و علوم تربیتی درباره ی تشویق و تنبیه

نظام آفرینش بر مبنای تشویق و تنبیه استوار است. وجه مشترک تمام طرقی که پیامبران برای تربیت انسان ها استفاده نموده-اند، شیوه ی((تشویق و تنبیه)) است.امروزه، علمای روانشناسی و علوم تربیتی نیز بر اهمیت این دو عنصر کلیدی در پیشبرد اهداف فردی و اجتماعی تاکید و به دنبال الگوها و راهکارهای کارآمد در این زمینه هستند. در پژوهش حاضر که با هدف بررسی جامع و نگاهی نو به آراء تربیتی مربوط به تشویق و تنبیه از دیدگاه اسلام، روانشناسی و علوم تربیتی صورت گرفته و درآن اطلاعات به روش کتابخانه ای و سندکاوی جمع آوری شده و با رویکرد تحلیلی، توصیفی و استنتاجی نگارش شده است، به بررسی مفهوم، جایگاه، اهمیت، کاربردها، روش ها، آداب و مهم ترین آثار تشویق و تنبیه پرداخته شده است. نتیجه ی پژوهش گویای این مطلب است که تشویق و تنبیه به عنوان دو عنصرتعدیل کننده ی رفتار می توانند موجب تقویت یا تضعیف رفتارشوند که پیامد این تعدیل ها، فراهم شدن زمینه ی رشد و بالندگی و سلامت فردی و اجتماعی است. تشویق هم برای ایجاد نیل به اعمال شایسته و هم برای تقویت و ترویج آن ها استفاده می شود. تشویق، انگیزه بخش و محرک فرد برای حضور در جامعه، تلاش برای پویایی و کسب موفقیت است و عزت نفس را در فرد ارضا می کند. تنبیه سالم دارای دو مزیت کلی است: اولا مانع پیشرفتن در راه خطا و زمینه ساز اصلاح و تغییر است و ثانیا جنبه ی بازدارندگی و هشداردهندگی دارد و از تکرار تخلفات جلوگیری می کند. اثربخشی تشویق، به مراتب از تنبیه بیشتر است و برآن تقدم دارد. تشویق و تنبیه، هردوعامل ایجاد رفتار مناسب در کودک و نوجوان هستند؛ با این تفاوت که تشویق، ترغیب کننده و تنبیه بازدارنده از خطا است. با به کارگیری صحیح و اصولی هردو می توان سعادت افراد را موجب شد و یادگیری آن ها را تسهیل کرد.

Keywords:

تشویق , تنبیه , کودک , نوجوان , مربی و تربیت