پیش بینی دبی جریان سیلاب با مدل بیان ژن و برآورد هیدروگراف آن با استفاده از دو مدل گری و گاما (مطالعه موردی : حوضه آبخیز قره سو کرمانشاه)

عملکرد خوب مدل های هوشمند باعث افزایش استفاده از آنها برای پیش بینی پدیده های مختلف هیدرولوژیکی شده است. لذا ضرورت دارد که کارایی مدل های توسعه داده شده در مناطق مختلف جهان با ویژگی های متفاوت اقلیمی، هیدرولوژیکی و فیزوگرافی مورد ارزیابی قرار گیرد تا بتوان در مورد کارایی آنها در مناطق مختلف اظهار نظر کرد. در پژوهش حاضر، به منظور پیش بینی دبی سیلاب حوضه از داده های منطقه در یک دوره ۱۰ ساله، با طول دوره آماری (۱۳۸۹-۱۳۹۹) و همچنین از مدل هوشمند برنامه ریزی بیان ژن استفاده شد. با بررسی معیارهای ارزیابی مدل، نتایج نشان از عملکرد خوب و دقت بالای مدل در پیش بینی دبی سیلاب بود. با استفاده از دو مدل هیدروگراف مصنوعی گری و گاما پارامترهای مهم سیلاب از جمله PEP (دبی اوج سیلاب)، PETP (زمان رسیدن به دبی اوج)،PEV (حجم جریان) و سه معیار (جذر میانگین مربع خطا، میانگین خطای مطلق و ضریب تبیین ) جهت تعیین شکل هیدرگراف سیلاب مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. با استفاده از روش امتیاز بندی و رتبه دهی برای هریک از خطاها پرداخته شد و بهترین مدل در برآورد هریک از مشخصه های سیلاب تعیین گردید. بر اساس نتایج، مقدار دامنه های معیارهای بیان شده برای مدل گاما به ترتیب (۵۰/۹، ۹/۱۲-)، (۰۹/۲۰، ۱/۴۰-)، (۷۵، ۱۰۰-)، (۴۲/۰، ۶۶/۱)، (۲۰/۳، ۰۳/۱) و (۹۴/۰، ۸۷/۰) قرار دارد که نشان از برتری مدل گاما نسبت به مدل گری بوده است و مدل منتخب توانست به شکل کاملا̎ مناسبی مشخصه های هیدروگراف سیلاب را برآورد سازد. بررسی این مدل در مدل سازی سیلاب در سایر حوضه های فاقد آمار نیز پیشنهاد می گردد.

Keywords:

حوضه های فاقد آمار , هیدروگراف واحد , مدل سازی جریان , GEP , بارش رواناب