ارزیابی تغییرات شاخص های چرخندگی روزانه در شمال غرب ایران در دوره ۲۰۱۰-۱۹۶۱ میلادی و بررسی روند تغییرات میدان های دما و بارش

شاخص چرخندگی برای تعیین چرخندی یا واچرخندی بودن گردش جوی (جریان) و گستره تاثیرگذاری آن ها مورد استفاده قرار می گیرد. بر این اساس پنج نوع مختلف گردش جوی شامل حاشیه ناوه، خط ناوه، زین ارتفاعی یا الگوی ناشناخته، حاشیه پشته و خط پشته بر مبنای انحنای پربند ارتفاع ژئوپتانسیلی تعیین و سری زمانی این شاخص در مقیاس روزانه تولید شد. پوشش مکانی شاخص چرخندگی تا شعاع حدود ۳۰۰ کیلومتر از نقطه ی مرکزی و سطحی بالغ بر ۲۸۰ هزار کیلومتر مربع می باشد. میانگین فراوانی هر یک از انواع گردش های جوی در سطح ۵۰۰ هکتوپاسکال به ترتیب برابر ۸۱، ۲۰، ۱۰۶، ۱۰۶ و ۵۲ روز در سال بودند. سامانه های کم ارتفاع (شامل حاشیه و خط ناوه) در ۲۷% روزهای سال و سامانه های پرارتفاع (شامل حاشیه و خط پشته) در ۴۳% روزهای سال حاکم بر منطقه بودند. آزمون روند من-کندال حاکی از کاهش فراوانی سامانه های کم ارتفاع و همچنین افزایش فراوانی سامانه های پرارتفاع بود. بررسی ارتباط میان شاخص چرخندگی دردو سطح فشاری ۵۰۰ و ۷۰۰ هکتوپاسکال با دما و بارش نشان داد با افزایش شاخص در منطقه، دما کاهش و بارندگی افزایش می یابد. میزان همبستگی پیرسون بین شاخص های چرخندگی در دو سطح ۵۰۰ و ۷۰۰ هکتوپاسکال برابر ۷۹/۰ می باشد که نشان دهنده هم وردایی قابل توجه میان الگوهای گردشی جو در این دو سطح می باشد. همبستگی قوی مشاهده شده بین الگوهای گردشی در د و سطح نشان دهنده نقش بارز سامانه های مهاجر در تغییرات آب و هوایی منطقه مورد مطالعه است. تحلیل روند نشان داد که تعداد سامانه های چرخندی کاهش قابل توجهی یافته است.

ارزیابی تغییرات شاخص های چرخندگی روزانه در شمال غرب ایران در دوره ۲۰۱۰-۱۹۶۱ میلادی و بررسی روند تغییرات میدان های دما و بارش Keywords:

شاخص چرخندی روزانه , تبریز , سامانه ی کم ارتفاع/پرارتفاع