راهکارهای تربیتی سوره ی یوسف(ع) بر اساس مفهوم روان شناختی «سازوکار دفاع روانی

یکی از عناصر بنیادین در بحث شخصیت، شناخت سازوکارهای دفاع روانی و نوع برخورد با آنهاست. «سازوکار دفاع روانی» به تدابیر هیجان مداری گفته می شود که انسان آن ها را برای کنترل تنیدگی ها، ناکامی ها و ناامیدی ها به کار می گیرد تا آسیب های روانی را کاهش دهد. این نوشتار پژوهشی میان رشته ای است که به روش تحلیلی توصیفی و با هدف بازشناسی مفهوم روان شناختی «سازوکار دفاع روانی» در سوره یوسف(ع) و تبیین راه کارهای تربیتی نسبت به این رفتارها و ارائه ی راهبردهای قرآنی برای دستیابی به شیوه ی برخورد صحیح با رفتارهای ناسازگارانه ی افراد نگاشته شده است. پرسش تحقیق عبارت است از اینکه «قرآن کریم در سوره یوسف(ع)چه راهبردهایی را برای تربیت جامعه توصیه می کند تا رفتارهای ناسازگاری که با مفهوم دفاع روانی قابل تحلیل اند، مدیریت و اصلاح شوند؟» مقاله حاضر، با عرضه مفهوم روان شناختی «سازوکار دفاع روانی» به قرآن کریم به تبیین نظر قرآن درباره موضوع و ارائه راهبردهای قرآنی برای دستیابی به آن پرداخته است. از نتایج این مطالعه، تبیین شش سازوکار «دلیل تراشی، فرافکنی، بی ارزش سازی و عقلی سازی، پیوندجویی و آلایش ساختگی» و شش راه کار تربیتی در سوره یوسف(ع) است که دو راه کار «تفسیر رفتار و اطمینان بخشی» بین روان شناسی و آموزه های قرآنی مشترک و چهار روش جدید شامل «حمایت خانوادگی، حساسیت زدایی، تذکر و داستان سازی» است. نتیجه اینکه، در قرآن کریم، رفتار مناسب در مواجهه با این افراد، به شکلی ارائه شده تا با افزایش دانش و اراده در بین افراد جامعه، بتوانند حقارت درونی خود را رفع و عزت نفس خود را بیابند.

Keywords:

تربیت روانی , سازوکار دفاع روانی , دلیل تراشی , اضطراب , فرافکنی