بررسی انتقادی روش تاریخ نگاری ویلفرد مادلونگ در کتاب «جانشینی حضرت محمد (ص)»

مستشرقان در سده اخیر آثار زیادی در باره پیامبر اعظم(ص) وحوادث صدر اسلام پدید آورده اند. یکی از آنها کتاب ویلفرد مادلونگ (مستشرق آلمانی) با عنوان «جانشینی حضرت محمد (ص)» می­باشد. در این کتاب، مساله­ ی جانشینی پیامبر اکرم (ص) با رویکرد قرآنی، حدیثی و تاریخی  مورد تحلیل قرار گرفته و حوادث پس از رحلت آن حضرت تا زمان معاویه را بررسی کرده است. گرچه نویسنده نسبت به دیگر مستشرقان بهتر عمل کرده و در مواردی تحلیل­های عالمانه ارائه داده و یافته ­های جدیدی را به جامعه­ ی علمی عرضه کرده است، اما در موارد بسیاری نیز از معیارهای روش تاریخی فاصله گرفته است. و اظهارنظرهای ناصوابی درباره­ی مساله­ی جانشینی و حوادث پس از آن طرح کرد است.پژوهش حاضر، براساس معیارهای روش تاریخی و با استفاده از روش تحلیل تاریخی، به نقد و بررسی روش تاریخ­نگاری مولف پرداخته است.مهم ترین معیارهای روش تاریخی که به عنوان سنجه مورد توجه قرار گرفته اند عبارتند از: نگرش جامع به منابع، ارائه منطق گزینش، بررسی تمامی گزاره­ها و شواهد و قراین، عدم تحمیل پیش­فرض­ها بر تاریخ، تحلیل حوادث تاریخی با بررسی علل طبیعی، عدم ورود به مرزهای کلام و مسائل فراطبیعی. یافته­های به­دست آمده نشان از آن دارد که در موارد بسیاری، نویسنده­ی کتاب از بایسته ­های روش تاریخی فاصله گرفته و به همین جهت به نتایج ناصوابی دست­یافته است.

Keywords:

مادلونگ , جانشینی حضرت محمد (ص) , تاریخ نگاری , روش تاریخی