بررسی تاثیر تراکم بوته و اسید هیومیک بر عملکرد شلتوک، کارایی مصرف آب و صفات بیوشیمیایی برنج (Oryza sativa L.) در سیستم خشکه کاری در شمال ایران

گذر از کشت نشایی به سمت کشت مستقیم برنج در ایران و به ویژه استان گلستان مدت زمان کوتاهی است که آغاز گردیده است و اطلاعاتی در مورد اثر عوامل مختلف از جمله اسیدهیومیک و تراکم بوته بر عملکرد شلتوک و برخی صفات بیوشیمیایی آن در دسترس نیست. بدین منظور آزمایشی در مزرعه ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی وابسته به مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی استان گلستان  واقع در شهرستان گنبد در طی ماه­های اردیبهشت تا شهریور در سال ۱۳۹۸ به صورت اسپلیت پلات - فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تراکم بوته (فاصله بوته روی ردیف) به عنوان عامل اصلی با ۴ سطح (۵، ۱۰، ۱۵ و ۲۰ سانتی­متر) و مصرف اسیدهیومیک در ۲ سطح (مصرف اسیدهیومیک، عدم مصرف اسیدهیومیک) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. کود اسیدهیومیک با غلظت ۲۵۰ میلی­لیتر در هکتار در سه مرحله  شامل مرحله  پنجه­زنی (۴-۶ برگی)، به ساقه­رفتن (۳۰-۲۰ روز پس از پنجه­زنی) و مرحله قبل از خوشه­دهی (۵۰ درصد مزرعه به خوشه رفته باشد) اضافه گردید. نتایج نشان داد اثر فاصله بوته روی ردیف و اسید هیومیک بر وزن هزار دانه، عملکرد شلتوک، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، پروتئین دانه، کارایی مصرف آب و کلروفیل a و b و کل معنی­دار بود. همچنین با اعمال فاصله بوته روی ردیف ۵ و ۱۰ سانتی­متر به همراه مصرف اسیدهیومیک، بیشترین عملکرد شلتوک و کارایی مصرف آب به دست آمد. از طرفی، محتوی کلروفیل با افزایش تراکم بوته، تغییر معنی­داری نشان داد و مصرف اسیدهیومیک موجب افزایش معنی­دار کلروفیل a و b گردید که به نوبه خود بر افزایش عملکرد شلتوک موثر بود. پروتئین شلتوک نیز در فاصله بوته روی ردیف ۱۰ سانتی­متر به همراه مصرف اسیدهیومیک بیشترین میزان را نشان داد.

Keywords:

Direct-seeded Rice cultivation , Paddy yield , grain protein , water use efficiency , chlorophyll a , B