ترکیب شیمیایی و سمیت تدخینی سه اسانس مرکبات روی تخم، لارو و حشره کامل سوسک چهار نقطه ای حبوبات، (Callosobruchus maculatus (Col.: Bruchidae

سمیت تنفسی اسانس های فرار پوست نارنگی،Citrus reticulata Blanco (Rutaceae) ، لیمو،C. limon L. ، و نارنج،C. aurantium L.، روی تخم، لارو و حشرات کامل سوسک چهار نقطه ای حبوبات، Callosobruchus maculatus (F.)، در دمای ۱ ± ۲۷ درجه سلسیوس و رطوبت نسبی ۵ ± ۶۰ درصد در تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. اسانس ها به روش تقطیر با آب و از پوست میوه ها استخراج شدند و با آنالیز GC و GC/MS مورد شناسایی قرار گرفتند. لیمونن (limonene) به عنوان مهم ترین ترکیب تشکیل دهنده اسانس ها مد نظر قرار گرفت. اثر غلظت های متفاوت بخارات اسانس روی تفریخ تخم و مرگ ومیر لارو و حشره کامل معنی دار بود .اسانس های نارنگی و نارنج نسبت به اسانس لیمو روی میزان تفریخ تخم اثرات سمی تری نشان دادند و بیش ترین مرگ ومیر را نیز روی لاروها ایجاد نمودند. در مورد مرگ ومیر حشرات کامل، هیچ اختلاف معنی داری بین اسانس ها مشاهده نشد. حشرات کامل در معرض غلظت های ۵/۱۸، ۳۷، ۵/۵۵ و ۷۴ میکرولیتر بر لیتر هوا قرار گرفتند. اسانس نارنج در بالاترین غلظت (۷۴ میکرولیتر بر لیتر هوا) طی ۶ ساعت، مرگ ومیر ۱۰۰ درصد از حشرات را رقم زد. در مقابل اسانس نارنگی و لیمو در زمان مشابه به ترتیب موجب مرگ و میر ۳۸ و ۶۲ درصد از حشرات شد. این نتایج پیشنهاد می کند که اسانس پوست مرکبات می تواند به عنوان سموم تدخینی گیاهی در برابر مراحل مختلف سوسک چهار نقطه ای حبوبات مورد استفاده قرار گیرد.

Keywords:

تدخینی , اسانس , Citrus reticulata , Citrus limon , Citrus aurantium , Callosobruchus maculatus