پهنه بندی خطر وقوع سیل بر اساس تصمیم گیری چند معیاره و مدل شبکه عصبی، مطالعه موردی: حوزه آبخیز خدا آفرین

وقوع سیلاب های متعدد در مناطق مختلف کشور، همواره خسارات فراوانی را در زمینه های مختلف به­ همراه داشته است. ازاین رو، تهیه و تدوین یک طرح جامع و کامل در زمینه کنترل سیلاب امری ضروری به ­نظر می رسد. منطقه مورد مطالعه، تحت ­تاثیر اقلیم مدیترانه ای و در شعاع اثر اقلیم های خزری و قفقازی قرار دارد و به­ دلیل وجود اختلاف ارتفاع زیاد، از آب و هوا و اقلیم های متنوعی برخوردار است. در نتیجه تغییرپذیری بالای بارش، از جمله مناطقی است که در معرض سیلاب های مخرب قرار دارد. هدف از تحقیق حاضر، شناسایی و پهنه بندی خطر وقوع سیل بر اساس تصمیم ­گیری چند معیاره و مدل شبکه­ عصبی در حوزه آبخیز شهرستان خدا آفرین است. برای این منظور، با توجه به عوامل موثر در وقوع سیل، لایه های اطلاعاتی منطقه شامل شماره منحنی (CN)، ضریب گراویلیوس، ارتفاع رواناب، بارش، فاصله از آبراهه، نگهداشت خاک، آبراهه ها، شیب، تراکم زهکشی، زمین شناسی و پوشش گیاهی موجود با توجه به بررسی نقشه ها، گزارش ها، تصاویر ماهواره ای و بررسی های میدانی تهیه شد. به منظور وزن­ دهی معیارها در تحقیق حاضر، از روش تحلیل شبکه ای (ANP) و نرم افزار Super Decisions استفاده شد که عامل ارتفاع رواناب با میزان ۰.۲۴۱، شیب با مقدار ۰.۲۰۷ و بارش با وزن ۰.۱۶۹، در رابطه با رخداد سیلاب، از بیشترین میزان اهمیت برخوردار است. در نهایت، با تلفیق این لایه ها با توجه به وزن آن­ها در محیط ArcGIS، نقشه پهنه بندی خطر وقوع سیل در پنج کلاس استخراج شد. همچنین، نتایج نشان داد که ۴۳ کیلومتر مربع (سه درصد مساحت) در طبقه خیلی­ زیاد، و ۲۸۸ کیلومتر مربع (۱۸ درصد مساحت) در طبقه زیاد، از نظر وقوع سیلاب قرار دارد. به طوری که بیش از ۲۱ درصد از مساحت منطقه، جز مناطق با پتانسیل سیل خیزی از نوع زیاد و خیلی ­زیاد است. بنابراین، لزوم مدیریت آب های سطحی در منطقه، به منظور جلوگیری از وقوع سیل و همچنین، بهره برداری مناسب از آب های منطقه ضروری به ­نظر می رسد.

Keywords:

ارتفاع رواناب , تراکم زهکشی , سیستم اطلاعاتی جغرافیایی , گراویلیوس , مدل ANP