پاسخ کنجد (Sesamum indicum L.) به نظام های مختلف تغذیه و گیاهان پوششی در رقابت با علف های هرز

چکیدهاهداف: این پژوهش به منظور بررسی اثر نظام های مختلف تغذیه و گیاهان پوششی روی صفات مورفولوژیک، عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص های رقابتی کنجد در رقابت با علف های هرز انجام شد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر در سال ۱۳۹۵ در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به­صورت طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار و ۸ تیمار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل: ۱- کنجد + گیاه پوششی سویا + بدون کود، ۲- کنجد + گیاه پوششی ارزن + بدون کود، ۳- کنجد + گیاه پوششی سویا + ورمی کمپوست، ۴- کنجد + گیاه پوششی ارزن + ورمی کمپوست، ۵- کنجد + گیاه پوششی سویا + کود شیمیایی، ۶- کنجد + گیاه پوششی ارزن + کود شیمیایی، ۷- تک کشتی کنجد + بدون وجین + بدون کود (شاهد) ۸- تک کشتی کنجد + باوجین + کود شیمیایی (شاهد) بود. صفات مورد بررسی در این آزمایش شامل: تراکم و زیست توده علف­های هرز، شاخص های رقابتی، عملکرد و اجزای عملکرد و همچنین صفات مورفولوژیک کنجد می­باشد. یافته ها: نتایج نمونه برداری از علف های هرز طی سه مرحله (مرحله ۱۰ برگی، خمیری شدن دانه و زمان برداشت کنجد) نشان داد که بیشترین تراکم و زیست توده علف های هرز در تیمار شاهد بدون وجین و بعد از آن در تیمار سویا با کود شیمیایی مشاهده شد. نتایج تحقیقات نشان داد منابع کودی و گیاهان پوششی تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه در واحد سطح، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و همچنین شاخص رقابت (CI) داشته است، به‎گونهای که بیشینه و کمینه مقدار عملکرد دانه به ترتیب در تیمار گیاه پوششی ارزن با کود آلی (۲۲/۱۶۳۰ کیلوگرم در هکتار) و ارزن بدون کود (۳۳/۴۱۳ کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. بالاترین تعداد کپسول در بوته (۴۱) در تیمار شاهد با وجین و بیشترین تعداد دانه در کپسول (۳۳/۶۴ و ۶۶/۶۳) و وزن هزار دانه کنجد (۵۶/۲ و ۵۳/۲ گرم) به ترتیب در دو تیمار شاهد با وجین و ارزن با کاربرد کود آلی مشاهده شد، همچنین بالاترین میزان شاخص رقابت (۳۸/۴ درصد) در تیمار کنجد به همراه ارزن با کود آلی مشاهده شد که نشان دهنده تاثیر معنی دار تیمارهای آزمایش بر این شاخص در گیاه کنجد بود. نتیجه گیری: نتایج این آزمایش نشان داد که کاشت گیاه پوششی ارزن توانست با کاهش تراکم و زیست توده علف های هرز، عملکرد کنجد را به طور چشمگیری افزایش دهد. همچنین استفاده از کود آلی نسبت به کود شیمیایی باعث بهبود ویژگی های خاک شده و در نتیجه استفاده از آن راهکاری مناسب جهت دستیابی به عملکرد بالاتر در گیاه زراعی کنجد به شمار میآید. لذا، استفاده از گیاه پوششی ارزن و همچنین کود آلی در جهت بهبود عملکرد کنجد و مدیریت مناسب علف های هرز توصیه می گردد.

Keywords:

واژه های کلیدی: ارزن , سویا , شاخص رقابت , علف هرز , کشاورزی پایدار