چگونه یک مروری بر کتاب بنویسیم؟

سخن سردبیر Editorial مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان دوره ۲۱، دی ۱۴۰۱، ۱۰۰۶-۱۰۰۵ چگونه یک مروری بر کتاب بنویسیم؟ How to Write a Book Review? محسن رضائیان[۱] Mohsen Rezaeian در یکی از سخن های سردبیری مجله دانشگاه، به توضیح انواع مقالات غیر پژوهشی (Non-research articles) پرداختیم. در همان جا توضیح دادیم که یکی از انواع مقالات غیر پژوهشی بسیار مهم که می تواند توسط دانشمندان نوشته شود، مقالات مروری بر کتاب (Book Review) است [۱]. علاوه بر این، تاکنون نیز برای آشنایی هر چه بیشتر خوانندگان فرهیخته مجله دانشگاه، هفت مقاله مروری بر کتاب را به چاپ رسانده ایم [۸-۲]. نگارش این گونه مقالات، از چنان اهمیتی برخوردار است که نگارنده، اولین مقاله به زبان انگلیسی در زندگی حرفه ای خود را، به نگارش یک مقاله مروری بر کتاب اختصاص داده است [۹]. از همین رو، هدف از نگارش این سخن سردبیری، توضیح دقیق از نحوه نگارش یک مقاله مروری بر کتاب می باشد. همچنین، این مقاله، فراخوانی است که به وسیله آن از تمام خوانندگان و نویسندگان مجله دانشگاه در خواست می گردد تا نسبت به نگارش و ارسال یک مقاله دقیق مروری بر کتاب، اقدام نمایند. در مقالات مروری بر کتاب، هدف این است که یک دانشمند، کتابی را که به تازگی در حوزه تخصصی خود منتشر شده است را به دقت و به شکل نقادانه ای مطالعه نماید. بر اساس این مطالعه دقیق و نقادانه است که وی می تواند یک ارزیابی جامع، موشکافانه، دقیق اما کوتاهی از کتاب را برای سایر همکاران خود تهیه و ارائه نماید. در این ارزیابی، وی ابتدا به معرفی مشخصات دقیق کتاب مورد نظر خود می پردازد. اینکه موضوع کتاب چیست؟ توسط چه کسانی به رشته تحریر در آمده است؟ خوانندگان کتاب شامل چه کسانی می شوند؟ کتاب توسط چه انتشاراتی و در چه زمان و مکانی به چاپ رسیده است؟ و اینکه آیا نوبت اول انتشار کتاب یا نوبت های بعدی آن است. اگر نوبت های بعدی است، نوبت چندم را شامل می شود؟ پس از این مقدمه اولیه که به معرفی جامع کتاب می پردازد، فرصت آن فرا می رسد که به چهارچوب و ساختار کتاب، پرداخته شود. برای مثال، پیام های مهم و اصلی کتاب چیست؟ کتاب، چند فصل را شامل می شود و هرفصل، به چه موضوعی پرداخته است؟ شیوه نگارش فصول مختلف کتاب، چگونه است؟ استنادهای مورد استفاده در کتاب، در مجموع چگونه است؟ اگر قبلا کتاب یا کتب مشابهی در این زمینه چاپ شده است، تفاوت کتاب حاضر در مقایسه با سایر کتب چاپ شده در چیست؟ و در مجموع، نقاط قوت کتاب حاضر شامل چه مواردی می شود؟ پس از ارائه یک گزارش کامل از ارزیابی کتاب و جنبه های مثبت آن، اکنون نوبت به آن می رسد که در درباره ی نقاط ضعف احتمالی کتاب نیز، مطالبی را عنوان کرد. برای مثال، آیا کتاب موضوع مهم یا نسبتا مهمی را از قلم انداخته است؟ آیا نویسندگان کتاب می توانستند توضیحات خود را پیرامون یک نکته، به شیوه ی جامع و دقیق تری ارائه نمایند؟ آیا آن ها می توانستند از منابع بیشتری استفاده نمایند؟ آیا آن ها می توانستند از منابع به روزتری استفاده نمایند؟ آیا جای خالی یک فصل، یا یک نکته مهم به چشم می خورد. برای نمونه، در دومین مقاله مروری بر کتابی که راقم این سطور به زبان انگلیسی، پیرامون کتاب "اپیدمیولوژی به زبان ساده" به رشته تحریر در آورده است، یکی از نکات جا افتاده در کتاب، نپرداختن به تاریخچه دانش اپیدمیولوژی، قلمداد شده است [۱۰]. در انتهای یک مقاله مروری بر کتاب نیز، راقم آن باید در مجموع پیشنهاد نماید که آیا تهیه و خواندن کتاب را برای همکاران متخصص خود، پیشنهاد می نماید؟ و اگر آن ها باید به هنگام خواندن کتاب به نکات خاصی توجه نمایند، آن نکات چیست؟ همان طور که در ابتدای این سخن سردبیری به آن اشاره گردید، با توجه به اهمیت نگارش مقالات مروری بر کتاب، مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان آمادگی خود را برای انتشار این قبیل مقالات که با دیدی عالمانه و نقادانه نوشته شده باشد را اعلام می نماید. References [۱] Rezaeian M. Non-Research Articles. JRUMS ۲۰۱۴; ۱۳ (۱): ۱-۲. [۲] Rezaeian M. A Review on the International Handbook of Suicide Prevention: Research, Policy and Practice. JRUMS ۲۰۱۹; ۱۷ (۱۰): ۹۸۵-۶. [۳] Rezaeian M. A review on the book “Contemporary Human Geography: Culture, Globalization, Landscape”. JRUMS ۲۰۱۶; ۱۵ (۴): ۳۷۷-۸. [۴] Rezaeian M. A review on the Book "Clinical Epidemiology". JRUMS ۲۰۱۶; ۱۴ (۱۱): ۹۹۷-۸. [۵] Rezaeian M. A Review on the book “Medical statistics at a Glance”. JRUMS ۲۰۱۵; ۱۴ (۸): ۷۰۹-۱۰. [۶] Rezaeian M. A review on the book “Modern Epidemiology”. JRUMS ۲۰۱۵; ۱۴ (۳): ۲۵۳-۵۴. [۷] Rezaeian M. A review on the book “Human Geography: People, Place and Culture”. JRUMS ۲۰۱۴; ۱۳ (۶): ۵۷۷-۸. [۸] Rezaeian M. A Review on the “Encyclopedia of Epidemiology”. JRUMS ۲۰۱۴; ۱۳ (۳): ۳۰۵-۶. [۹] Rezaeian, M. Review of the book: An introductory guide to disease mapping. Stat Methods Med Res ۲۰۰۱; ۱۰: ۴۴۵-۶. [۱۰] Rezaeian, M. Review of the book: Epidemiology for the Uninitiated. Stat Methods Med Res ۲۰۰۴; ۱۳: ۲۴۳.   [۱]- استاد گروه آموزشی اپیدمیولوژی و آمار زیستی، دانشکده بهداشت، مرکز تحقیقات محیط کار، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران   تلفن: [phone]، دورنگار: ۳۱۳۱۵۲۴۳-۰۳۴، پست الکترونیکی: moeygmr۲@yahoo.co.uk، ارکید:  ۰۰۰۰-۰۰۰۳-۳۰۷۰-۰۱۶۶

Keywords:

Book Review , مروری بر کتاب